අන්තර්ජාතික මානව අයිතිවාසිකම් පනත

මානව අයිතිවාසිකම් සුරැකීම අර්ථ නිරූපණය කරනු සහ සහතික කරනු පිණිස එක්සත් ජාතීන් විසින් සම්පාදිත ප‍්‍රධාන නෛතික ලේඛන 05ක් පවති. මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප‍්‍රකාශනය (1948), ආර්ථික සමාජයීය හා සංස්කෘතික අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ අන්තර්ජාතික සම්මුතිය (1966), සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ අන්තර්ජාතික සම්මුතිය (1966) සහ පසුව කී සම්මුතියට අදාළ වෛකල්පිත ගිවිසුම් දෙක යනුවෙනි. මානව හිමිකම් ප‍්‍රකාශනය මුලික වශයෙන් සදාචාරමය අධිකාරියක් සහිත සංග‍්‍රහයකි. සම්මුතීන් ද්වය ඒවා සපථ කර ඇති රාජ්‍යයන් වගකීමෙන් බැඳ තබන ගිවිසුම් වෙති. මේ ලේඛන සියල්ල එක් වු විට අන්තර්ජාතික මානව අයිතිවාසිකම් පනත නමින් ප‍්‍රකට ලේඛනය නිර්මාණය වෙයි.

මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව අන්තර්ජාතික පනතක් සම්පානදය කිරීම මුලසිටම එක්සත් ජාතීන්ගේ අවධානය යොමු වු ප‍්‍රධාන අවශ්‍යතාවයක් විය. 1645 සැන් ෆ‍්‍රැන්සිස්කෝ නුවරදී ගිවිසගත් එක්සත් ජාතීන්ගේ ප‍්‍රඥප්තිය විවිධ වගන්ති 07කින් මානව අයිතිවාසිකම් අරභයා එක්සත් ජාතීන්ගෙ අනුබලය ප‍්‍රකාශ කළ අතර මානව අයිතිවාසිකම් කොමිසමක් ස්ථාපනය කළේය. මහා මණ්ඩලය 1946 ජනවාරියේදී ප‍්‍රථම වරට රැස්වු විට මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ අන්තර්ජාතික පනතක් සංග‍්‍රහ කිරීමට පියවර ගන්නැයි කොමිසමෙන් ඉල්ලා සිටියේය. මානව අයිතිවාසිකම් කොමිසම 1947 පෙබරවාරි මාසයේදී වැඩ ආරම්භ කළවිට මෙය ප‍්‍රමුඛතම විෂයය විය.

පනත ප‍්‍රකාශනයක නැතහොත් ගිවිසුමක ස්වරූපය ගතයුතු ද යන්න ගැන කොමිසමේ සමාජිකයන් අතර ඒ වහාම වාදයක් හට ගත්තේය. පනත කොටස් තුනකින් සමන්විත විය යුතු යැයි ඔවුහු පොදු එකඟත්වයකට පැමිණියහ. එනම් පොදු මුලධර්ම අන්තර්ගත ප‍්‍රකාශනයක්, සපථ කිරීමෙන් පසු රාජ්‍යයන් විසින් ඉටු කිරීමට බැඳී සිටින ආකාරයේ මෙකී මුලධර්ම සංග‍්‍රහ කොට දක්වන සම්මුතියක් හෝ සම්මුතීන් සහ ක‍්‍රියාත්මක කිරීමේ මාර්ග නැතහොත් රාජ්‍යයන් සම්මුතීන් මඟින් තමන් බැඳී සිටින වගකීම් ඉටු කරන ආකාරය සමාලෝචනය කැරෙන විධිවිධාන වශයෙනි. කොමිසම වසර 2කට අඩු කාලයක් තුළ මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප‍්‍රකාශනයේ සම්පුර්ණ කෙටුම්පතක් සිය උත්තර මණ්ඩලය වන ආර්ථික සහ සාමාජයීය මණ්ඩලය සහ මහා මණ්ඩලය වෙත යැවීය. මහා මණ්ඩලය 1948 දෙසැම්බර් 10 දා මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප‍්‍රකාශනය සම්මත කළේය. කිසිවෙක් විරුද්ධ නොවු අතර 48 දෙනෙක් පක්ෂව ඡන්දය දුන්හ. 08 දෙනෙක් වැළකී සිටියහ.

ප‍්‍රකාශනයට නෛතික බලය හිමිවන ගිවිසුමක් කෙටුම්පත් කිරීමට අඛණ්ඩ ප‍්‍රමුඛත්වය දෙන ලෙස කොමිසමෙන් ඉල්ලා සිටින යෝජනාවක් මහා මණ්ඩලය විසින් එදිනම සම්මත කරනු ලැබීය. 1951 දී සම්මුති කෙටුම්පතක් සම්පාදනය කළ කොමිසම එය සිය මව් ආයතනය වන ආර්ථික හා සමාජ මණ්ඩලය වෙත යැවීය. එකිනෙකට වෙනස් දෙවර්ගයක අයිතිවාසිකම් එක් සම්මුතියක් තුළ සංග‍්‍රහ කිරීමේ දුෂ්කරතා වටහා ගත් මණ්ඩලය සම්මුතීන් දෙකක් කෙටුම්පත් කිරීම අනුමත කරන්නැයි මහා මණ්ඩලය පෙළඹවීය. ඊට එකඟ වු මහා මණ්ඩලය අදාළ කාර්යය ඉදිරියට ගෙනයන ලෙස කොමිසමෙන් ඉල්ලා සිටියේය. කොමිසම ඊට අවනතව එකක් ආර්ථික සමාජයීය සහ සංස්කෘතික අයිතිවාසිකම් සඳහාද අනෙක සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් සඳහාද වශයෙන් සම්පාදනය කළේය. දෙවැන්න සමඟ වෛකල්පිත ගිවිසුමක් හා සම්මුති විධිවිධාන ක‍්‍රියාවට නැංවීම සමාලෝචනය කැරෙන මාර්ගද ඉදිරිපත් කෙරිණි. මේ ලේඛන පත‍්‍රය 1966 දෙසැම්බර් 16 වැනිදා මහා මණ්ඩලය විසින් ඒකච්ඡන්දයෙන් සම්මත කරන ලදුව අත්සන් තැබීම සඳහා සාමාජික රාජ්‍යයන් හමුවේ තැබිණි. එකී ලේඛන එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික රාජ්‍යයන් 35ක් විසින් සපථ කිරීමෙන් පසු 1976 දී වලංගුභාවයට පැමිණියේය.

මරණීය දණ්ඩනය අහෝසි කිරීමේ අරමුණ ඇතිව, සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ අන්තර්ජාතික සම්මුතියේ දෙවැනි වෛකල්පිත ගිවිසුම 1989 දෙසැම්බර් 15දා මහා මණ්ඩලය විසින් සම්මත කොට ගන්නා ලදි. ඊට පක්ෂව ඡන්ද 56ක්ද විපක්ෂව 26ක්ද ලැබිණී. සාමාජිකයෝ 48 දෙනෙක් ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටියහ. දෙවැනි වෛකල්පිත ගිවිසුම 1991 ජුලි මාසයේදී වලංගුභාවයට පැමිණියේය.

මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප‍්‍රකාශනය මිනිස් පවුලේ සියලූ සාමාජිකයන් සතු පරම හා අනුල්ලංඝනීය අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ මුලික අන්තර්ජාතික නිවේදනයයි. ප‍්‍රකාශනය , එහි අන්තර්ගත අයිතිවාසිකම් සහ නන් වැදෑරුම් නිදහස විශ්වමය හා ඵලදායී පිළිගැනීමට හා පිළිපැදීමට පත් කිරීමේ ප‍්‍රයත්නයේදී සියලූ ජනතාවන්ට හා සියලූ ජාතීන්ට අදාළ පොදු ප‍්‍රගති මාපකය ලෙස සලකනු ලැබේ.

මානව අයිතිවාසිකම් හා සම්බන්ධ සම්මුතීන් ද්වය සුවිශේෂ අයිතිවාසිකම් හා නිදහස සඳහා අභ්‍යන්තර රැකවරණය සලසයි. සම්මුති දෙකම ස්වයං තීරණය සඳහා ජනතාවන්ට ඇති අයිතිය පිළිගනී. මානව අයිතිවාසිකම් භාවිතයේදී සෑම ආකාරයකම වෙනස්කම් පිටුදකින වගන්ති ඒ දෙකේහිම අඩංගු වෙයි. සම්මුති දෙකම ඒවා පිළිගත් රටවල් අරභයා නීතිමය බලයක් පතුරුවයි.

පළමු ගිවිසුම එනම් ආර්ථික සමාජයීය සහ සංස්කෘතික අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ සම්මුතිය වැඩ කිරීමට සහ නිදහසේ රැකියාවක් තෝරා ගැනීමට, සාධාරණ වැටුප් ලැබීමට, සංගම් පිහිටුවීමට ඒවාට සම්බන්ධවීමට සාමාජයීය ආරක්ෂාව හා සිය ජනතාවන් සඳහා ප‍්‍රමාණවත් ජීවන මට්ටමක් අත්කර ගැනීමට ඇති අයිතිය පිළිගනී. මේ අයිතිවාසිකම් ප‍්‍රවර්ධනයෙහිලා අත්කර ගන්නා ප‍්‍රගතිය පිළිබඳ රාජ්‍යයන්ගෙන් ලැබෙන වාර්තා ආර්ථික හා සමාජ මණ්ඩලය විසින් පත්කර ඇති විශේෂඥයන්ගෙන් සැදුම්ලත් කමිටුවක් විසින් සමාලෝචනය කෙරෙයි.

සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ සම්මුතිය ජීවත්වීමට, පෞද්ගලික නිදහසට හා ආරක්ෂාවට, පෞද්ගලිකභාවය රැක ගැනීමට, කුරිරු අමානුෂික හෝ අවමන් සහගත සැලකිලිවලින් සහ වධහිංසාවන්ගෙන් මිදී සිටීමට , වහල්භාවයෙන් මිදී සිටීමට හිතුවක්කාර අත් අඩංගුවට ගැනීම්වලින් මිදී සිටීමට, සාධාරණ නඩු විභාගයකට, නීතිය හමුවේ පුද්ගලයෙකු ලෙස පිළිගනු ලැබීමට, අතීතයට බලපාන අයුරින් පනවන දඬුවම්වලින් මිදී සිටීමට, සිතීමේ විශ්වාස කිරීමේ සහ ආගම් ඇදහීමේ නිදහසට, මත දැරීමේ සහ ප‍්‍රකාශ කිරීමේ නිදහසට, සංක‍්‍රමණය ඇතුළු ගමන් බිමන් කිරීමේ නිදහසට, සාමකාමී ලෙස රැස්වීමට සහ සංවිධානවීමේ නිදහසට සෑම මනුෂ්‍යයකුටම ඇති අයිතිය පිළිගනී.

සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ සම්මුතිය එය සපථ කරඇති රාජ්‍යයන් වෙතින් ලැබෙන ප‍්‍රගති වර්තාව සලකා බැලීම පිණිස මානව අයිතිවාසිකම් කමිටුවක් ස්ථාපනය කර ඇත. සම්මුතිය සපථ කර ඇති වෙනත් රාජ්‍යයන් සම්මුතියෙන් ඔවුන් බැඳී සිටින වගකීම් ඉටු කිරීමට අපොහොසත්ව ඇති බවට යම් රාජ්‍යයක් විසින් කරනු ලබන පැමිණීලි ද විභාග කිරීමට කමිටුවට පිළිවන.

සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ සම්මුතිවලට අදාළ වෛකල්පිත ගිවිසුමේ පාර්ශ්වකාර රාජ්‍යයන් විසින් කෙරෙන මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම් ගැන ඇතැම් තත්ත්වයන් යටතේ කමිටුව වෙත පැමිණිලි කිරීමට පුද්ගලයන්ටද ඉඩ ලැබේ.

සිවිල් සහ දේශපාලන සම්මුතියට අදාළ දෙවැනි වෛකල්පිත ගිවිසුම අනුව මරණීය දණ්ඩනය අහෝසි කිරීම සඳහා රාජ්‍යයන් විසින් අවශ්‍ය සෑම ක‍්‍රියාමාර්ගයක්ම ගතයුතු වෙයි.

මානව අයිකිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීමේලා තමන් අත් කර ගන්නා ප‍්‍රගතිය මැන බැලීම පිණිස ආණ්ඩුවලට මානව හිමිකම් ප‍්‍රකාශනය මාපකයක් ලෙස භාවිතා කළහැකි බව සියලූදෙනා විසින්ම පාහේ පිළිගැනේ. එක්සත් ජාතීන්ගේ ආයතනවල මානව හිමිකම් ප‍්‍රකාශනයේ අධිකාරය දෙවැනි වන්නේ ප‍්‍රඥප්තියට පමණි. එය මහා මණ්ඩලයේදී පමණක් නොව ආරක්ෂක මණ්ඩලයේදී සහ අනෙක් ආයතනවලදීත් නිරතුරුවම ඉස්මතු කරනු ලැබේ. මානව අයිතිවාසිකම් හා නන් වැදෑරුම් මුලික නිදහස ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වන යුරෝපා මණ්ඩල සම්මුතිය (1950), ජපාන සාම ගිවිසුම (1951), ටියස්ටේ‍්‍ර තත්ත්වය පිළිබඳ විශේෂ ආඥ පනත(1954), අප‍්‍රිකානු සමගි සන්ධානයේ ව්‍යවස්ථාව (1963) රාජ්‍යයන් 35ක් විසින් හෙල්සින්කි නුවරදී අත්සන් තබන ලද යුරෝපයේ ආරක්ෂාව සහ සහයෝගීතාව පිළිබඳ සමුළුවේ අවසන් ලේඛනය (1975) ඇතුළු අන්තර්ජාතික නෛතික ලේඛනවල ප‍්‍රකාශනය උපුටා දක්වා ඇත. ජාතික ආණ්ඩු ක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා ගණනාවක ප‍්‍රකාශනය ගැන සඳහන් කොට තිබේ. බොහෝ රටවල ජාතික අණපනත් සම්පාදනයේදී ඉන් ආභාසය ලබා ඇති අතර ඇතැම්විට එහි කොටස් ඒවායේ ඇතුළත් කර ඇත. බොහෝ ජාතික අධිකරණවලදී මානව හිමිකම් ප‍්‍රකාශනය අනුකූලතාවෙන් යුතුව උපුටා දක්වනු ලැබේ.

මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප‍්‍රකාශනය

1948 දෙසැම්බර් මස 10 එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලයේ සම්මත කරන ලදුව ප‍්‍රකාශයට පත්කළ මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබද විශ්ව ප‍්‍රකාශනය මෙහි අන්තර්ගත වේ. මෙම ඓතිහාසික සිද්ධියෙන් පසු මෙම ප‍්‍රකාශනය මෙහි අන්තර්ගත වේ. මෙම ඓතිහාසික සිද්ධියෙන් පසු මෙම ප‍්‍රකාශනයේ අඩංගු වගන්ති ප‍්‍රචාරයට පත් කරන මෙන්ද ඒ ඒ රටවල පවතින දේශපාලන තත්ත්වය පිළිබද වෙනසක් නොකර මෙම ප‍්‍රකාශනය ප‍්‍රධාන වශයෙන් පාසල් හා අධ්‍යාපන ආයතන මගින් පැතිරවිමට, ප‍්‍රදර්ශනය වීමට, පාඨනය කරවීමට හා පැහැදිලි කරවීමට සලස්වන මෙන් ද, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය විසින් සියලූම සාමාජික රාජ්‍යයන්ගෙන් ඉල්ලා සිටින ලද්දේය.


මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබද විශ්ව ප‍්‍රකාශනය පූර්විකාව
ලෝකයේ පවත්නා නිදහස, යුක්තිය සහ සාමය යන්නෙහි පදනම මිනිස් පවුලේ සියලූ දෙනාගේම සහජ ගරුත්වය හා අන්සතු කළ නොහැකි වූ සම අයිතිවාසිකම් පිළිගැනීම වන හෙයින්ද, මානව අයිතිවාසිකම් නොතැකීමේ හා අවඥවට ලක්කිරිමේ ප‍්‍රතිඵලයක් වශයෙන් මිනිස් වර්ගයාගේ හෘද සාක්ෂිය සාහසික පීඩනයට භාජනය කෙරෙන මිලේච්ඡ කෲරකම් සිදු වී ඇති හෙයින් ද, මිනිස් වර්ගයාට අදහස් ප‍්‍රකාශකිරීමේ හා විශ්වාසය ඇදහිලි දැරීමේ නිදහසත්, බියෙන් හා අඟහිගකමින් තොරවිමේ නිදහසත්, භුක්ති විදීමට හැකි ප‍්‍රජාවක් ඇරඹීම පොදු ජනතාවගේ ශ්‍රේෂ්ඨතම අපේක්ෂාව ලෙස ප‍්‍රකාශයට පත්වී ඇති හෙයින්ද,

දුෂ්ඨ පාලනයන්ට හා පරිපීඩනයන්ට විරුද්ධව අන්තිම ක‍්‍රියාමාර්ගයක් වශයෙන් කැරලි කෝලාහල ඇති කිරීමට මිනිසා පෙළඔවීම වැලැක්වීමට නම් නීති මගින් මානව අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරදීම අත්‍යාවශ්‍ය වන හෙයින්ද,
ජාතීන් අතර මිත‍්‍ර සම්බන්ධතා තවදුරටත් වර්ධනය කිරීම අත්‍යාවශ්‍ය වන හෙයින්ද,

මූලික අයිතිවාසිකම් කෙරහිත්, මිනිසාගේ ගරුත්වය හා අගය කෙරෙහිත්, ස්ති‍්‍ර‍්‍ර පුරුෂ දෙපක්ෂයේ සමාන අයිතිවාසිකම් කෙරෙහිත් තම විශ්වාසය හා භක්තිය එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික ජාතීන් විසින් ප‍්‍රඥප්තියෙහි ස්ථිර ලෙස නැවත පිළිගෙන ඇති හෙයින්ද සමාජ ප‍්‍රගතිය හා වඩා යහපත් ජීවන තත්වයක් වඩා පුළුල් ලෙස වර්ධනය කිරීමට අධිෂ්ඨාන කර ඇති හෙයින්ද,

මානව අයිතිවාසිකම් හා මූලික ස්වාධීනත්වයන් කෙරෙහි විශ්ව ගරුත්වයත් ඒවා රැකදීමත් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ සහයෝගීත්වය වර්ධනය කිරීමට සාමාජික රාජ්‍ය ප‍්‍රතිඥ දී ඇති හෙයින්ද,

ඒ ප‍්‍රතිඥව පරිපූර්ණව සාක්ෂාත්කර ගැනීම සදහා මෙම අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනතා පිළිබදව පොදු අවබෝධය ලබා ගැනීම අතිශයින් වැදගත්වන හෙයින්ද,

එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය මෙසේ ප‍්‍රකාශකොට සිටියි.

මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබද මෙම විශ්ව ප‍්‍රකාශනය, සෑම පුද්ගලයෙකු හා සංවිධානයක් විසින් නිරන්තරයෙන්ම සිහිපත් කෙරෙමින් සකල ජනතාවට හා සියලූ ජාතීන්ට සාක්ෂාත් කරගත යුතු පොදු තත්ත්වයක් වශයෙන් අධ්‍යාපනයෙන් සහ අධ්‍යනයෙන් මෙම අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනත්වයන් ගරු කළ යුතුයයිද, ජාතික වූත්, ජාත්‍යන්තරවූත්, ප‍්‍රගතිශීලී විධිවිධාන මගින් මේ හිම්කම් සාමාජික රටවල මෙන්ම ඒවායේ බලයට අවනත සෙසු රටවල ජනතාව අතරද අගය කිරීමට සැලැස්වීමෙන් ලෝකය මුළුල්ලේම ඒ පිළිබද ගරුත්වය හා කි‍්‍රයාකාරීත්වය සැලසිය යුතු යැයිද ප‍්‍රකාශ කර සිටි.

1 වන වගන්තිය
සියලූ මනුෂ්‍යයෝ නිදහස්ව උපත ලබා ඇත. ගරුත්වයෙන් හා අයිතිවාසිකම් සමාන වෙති. යුක්ති අයුක්ති පිළිබඳ හැඟීමෙන් හා හෘදය සාක්ෂියෙන් යුත් ඔවුනොවුන්වුන්ට සැළකිය යුත්තේ සහෝදරත්වය පිළිබඳ හැඟීමෙනි.

2 වන වගන්තිය
ජාති, වංශ, වර්ණ, ස්තී‍්‍ර පුරුෂ භාවය, භාෂාව, ආගම්, දේශපාලන, ආදී කවර බේදයකින් හෝ සමාජ ජාතික දේපළ උපත ආදී කවර තත්ත්වයක විෂයක් හෝ නොමැතිව මේ ප‍්‍රකාශනයේ සඳහන් සියලූ හිමිකම් හා ස්වාධීනත්වයන් සෑම පුද්ගලයෙකුටම උරුම වන්නේය. තවද යම් පුද්ගලයකු අයත් වන රටේ දේශපාලන, නීතිමය හෝ ජාත්‍යන්තර තත්ත්වයන් පිළිබඳ කිසිදු විශේෂයක් ද ඒ රට ස්වාධීන, භාරකාර, අස්වාධීන ආදී කවර තත්ත්වයක් පිළිබඳ විශේෂයක් ද නොමැතිව මේ හිමිකම් ඔහු සතු වන්නේය.

3 වන වගන්තිය
සෑම පුද්ගලයෙකුටම ජීවත්වීමටත් නිදහස්ව සිතීමටත් පෞද්ගලික ආරක්ෂාවටත් හිමිකමක් ඇත්තේය.

4 වන වගන්තිය
කිසිම පුද්ගලයකු වහල්කමෙහි හෝ බන්ධනයේ (දාස භාවයෙහි) නොරැඳවිය යුතුය. සෑම ආකාරයකම වහල් වෙළඳාම හා වහල්කම තහනම් වන්නේය.

5 වන වගන්තිය
කිසියම් පුද්ගලයකු වද හිංසාවට හෝ කෲර අමානුෂික පහත් සැලකිල්ලට හෝ දඬුවමකට හෝ භාජනය නොකළ යුතුය.

6 වන වගන්තිය
සෑම අවස්ථාවකදීම නීතිය ඉදිරියේ පුද්ගලයකු වශයෙන් පිළිගනු ලැබීමේ අයිතිය සෑම කෙනෙකුම සතුය.

7 වන වගන්තිය
සියල්ලන්ම නීතිය ඉදිරියේ එකිනෙකාට සමාන වන අතර නීතියේ ආරක්ෂාව ලැබීමට කිසිදු විශේෂයක් නොමැතිව සියල්ලෝම හිමිකම් ලැබීමේ ප‍්‍රකාශනයට පටහැනිව කෙරෙන ඕනෑම අසාධාරණයකින් ආරක්ෂා වීමේ අයිතියත් එබදු අසාධාරණයන්ට පෙළඹවීමෙන් ආරක්ෂාවීමේ අයිතියත් සියල්ලන්ටම හිමි වේ.

8 වන වගන්තිය
ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවලින් හෝ නීතියෙන් හෝ ප‍්‍රදානය වී ඇති මූලික මිනිස් අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කිරීමකදී බලධාරී ජාතික අධිකරණයකින් ප‍්‍රතිකර්ම යොදා ගැනීමේ හිමිකම සෑම පුද්ගලයකු සතු වේ.

9 වන වගන්තිය
බලහත්කාරයෙන් අත්අඩංගුවට ගැනීමට හෝ අත් අඩංගුවේ රඳවා තබා තැබීම හෝ පිටුවහල් කිරීමට හෝ කිසියම් පුද්ගලයකු භාජනය නොකළ යුතුය.

10 වන වගන්තිය
තමන්ගේ අයිතිවාසිකම් හා යුතුකම් පිළිබඳව හෝ තමන්ට විරුද්ධව යම් අපරාධ චෝදනාවක් පිළිබඳව හෝ නිශ්චය කිරීම සඳහා සාධාරණවූත් විවෘතවූත් ස්වාධීන අපක්ෂපාතී නඩු විභාගයකට සෑම තැනැත්තෙකුටම පූර්ණ සමානත්වයෙන් යුක්තව හිමිකම් ලබයි.

11 වන වගන්තිය
(1) දණ්ඩන වරදක් සම්බන්ධයෙන් චෝදනා ලැබ සිටි සෑම පුද්ගලයෙකුටම නීත්‍යානුකූල විවෘත අධිකරණ විභාගයකින් වරදකරු බව ඔප්පු වන තෙක් නිර්දෝෂියෙකු ලෙස සලකනු ලැබීමටත් ඒ අධිකරණයේදී තම නිදහසට කරුණු පෙන්වා සිටීමට වුවමනා සියලූ අවශ්‍යතා නොඅඩුව ලැබීමටත් හිමිකම් ඇත්තේය.
(2) යම් වරදක් හෝ ප‍්‍රමාද දෝෂයක් කිසිවෙකුගෙන් සිදු වූ අවස්ථාවේදී එම කාලයේ පවතින ජාතික හෝ අන්තර්ජාතික නීතියෙහි එම වරද හෝ ප‍්‍රමාද දෝෂය දණ්ඩන වරදක් සේ නොසඳහන්ව පැවතියේ නම් එම වරදට හෝ ප‍්‍රමාද දෝෂයනට ඔහු වරදකරුවෙකු ලෙස නොසැලකිය යුතුයි. දණ්ඩන වරද කළ කාලයේදී වලංගුව පැවති දඬුවමකට වඩා වැඩි දඬුවමක් එවැනි වරදකරුවෙකු උදෙසා නොපැනවිය යුතුය.

12 වන වගන්තිය
කිසිම පුද්ගලයකුගේ පෞද්ගලික ජීවිතයට (රහස් භාවයට ), පවුලට, නිවසට හෝ ලිපි ගනුදෙනුවලට බලෙන් ඇඟිලි ගැසීම හෝ ගරුත්වයට හෝ වැදගත්භාවයට පහර ගැසීම හෝ නොකළ යුතුය.එබඳු ඇඟිලි ගැසීම් හෝ පහර ගැසීම්වලට විරුද්ධව නීතියේ රැකවරණය ලැබීමේ අයිතිය සෑම පුද්ගලයෙකු සතුව ඇත.

13 වන වගන්තිය
(1) සෑම පුද්ගලයෙකුටම තම රාජ්‍ය සීමාව ඇතුළත නිදහසේ ගමනාගමනයට හා පදිංචියට හිමිකම් තිබේ.(2) ස්වකීය රටද ඇතුලූව කවර දේශයකින් හෝ ඉවත්ව යාමටත් තම රටට ආපසු පැමිණීමටත් සෑම පුද්ගලයෙකුටම හිමිකම් ඇත.

14 වන වගන්තිය
(1) පරපීඩනයන්ගෙන් මිදී විදේශයක අභයාරක්ෂාව සෙවීමට හා එය භුක්ති විදීමට සෑම පුද්ගලයෙකුටම හිමිකම් ඇත.
(2) දේශපාලනමය නොවූ අපරාධ වලින් උද්ගත වන චෝදනා හා එක්සත් ජාතීන්ගේ අරමුණු වලට පටහැනි ක‍්‍රියාවන් නිසා පැන නගින චෝදනා වලට ලක් වූවන් සම්බන්ධයෙන් යට කී හිමිකම් ක‍්‍රියාත්මක නොවනු ඇත.

15 වන වගන්තිය
(1) සෑම පුද්ගලයෙකුටම ජාතිකත්වයට හිමිකම් ඇත.
(2) කිසිම පුද්ගලයකු සතු ජාතිකත්වය බලෙන් අහෝසි නොකළ යුතු අතර, ඔහුගේ ජාතිකත්වය වෙනස් කිරීමට ඔහුට ඇති අයිතිය පැහැර නොගත යුතුය.

16 වන වගන්තිය
(1) පූර්ණ වියට පත් සියලූ ස්ත‍්‍රී පුරුෂයන්ට ජාතිය, ජාතිකත්වය හෝ ආගම ආදී කිසිදු සීමාවක් නොතකා විවාහ වී පවුලක් ඇති කිරීමේ අයිතිය ඇත්තේය. විවාහ වීමේදී මෙන්ම විවාහය අවලංගු කිරීමේදී ද ඔවූහු සමාන අයිතිවාසිකම් දරති.
(2) විවාහයට අතුළත් කළ යුත්තේ එසේ ඇතුළත් වන ස්ත‍්‍රී පුරුෂ දෙදෙනාගේ සම්පූර්ණ නිදහස් කැමැත්ත පිට පමණකි.
(3) සමාජයේ ස්භාවික වූත් මූලික වූත්, සමූහ ඒකකය වන පවුල සමාජයේ හා රාජ්‍යයේ රැකවරණය ලැබීමේ අයිතිය දරයි.

17 වන වගන්තිය
(1) සෑම පුද්ගලයෙකුටම තනිව මෙන්ම හවුලේද දේපළ අයිතිය සඳහා අයිතිවාසිකම් ඇත්තේය.
(2) කිසිවෙකු සතු දේපළ බලෙන් අහිමි කිරීමට නොහැකිය.

18 වන වගන්තිය
සිතීමේ, හෘද සාක්ෂිය දැරීමේ හා ආගම ඇදහීමේ නිදහස භුක්ති විඳීමේ අයිතිවාසිකම් සෑම පුද්ගලයකුටම සතුව ඇත. තම ආගම හෝ විශ්වාසය වෙනස් කිරීමේ නිදහසත් තනිවම හෝ අන්‍යයන් සමග සමූහ වශයෙන් පෞද්ගලිකව මෙන්ම ප‍්‍රසිද්ධියේ තම ඇදහීම හා ආගම ප‍්‍රකට කිරීමේ ඉගැන්වීමේ පිළිපැදීමේ වන්දනා කිරීමේ හා අනුගමනය කිරීමේ නිදහසත් එයට ඇතුළත්ය.

19 වන වගන්තිය
තම නිදහස් මතය දැරීමට හා ප‍්‍රකාශ කිරීමට සෑම පුද්ගලයෙකුටම අයිතිය ඇත. අනුන්ගේ බාධාවක් නොමැතිව තම මතය දැරීමටත් දේශ සීමා නොසලකා කවර මාධ්‍යකින් හෝ තොරතුරු ලැබීමට හා දීමටත් ඇති අයිතියද ඊට ඇතුළත්ය.

20 වන වගන්තිය
(1) සාමකාමීව එක්රැස්වීමේ හා සංගම් පැවැත්වීමේ අයිතිය සෑම පුද්ගලයකුම සතුව ඇත.
(2) සමිති සමාගම්වලට බැඳීමට කිසිවෙකුට බල කළ නොහැක.

21 වන වගන්තිය
(1) කෙලින්ම හෝ නිදහස්ව තෝරාගත් නියෝජිතයන් මගින් හෝ තම රටේ රජයට සහභාගිවීමට සෑම පුද්ගලයෙකුටම අයිතියක් ඇත.
(2) තම රටේ රජ්‍ය සේවයට ඇතුළත්වීමට සෑම පුද්ගලයකුටම සමාන අයිතිවාසිකම් ඇත.
(3) රජයේ බලතල වල පදනම වන්නේ ජනතාවගේ කැමැත්තය. මේ කැමැත්ත ප‍්‍රකාශ වන්නේ සර්වජන ඡන්ද බලය අනුව රහසේ දෙන ඡන්දයෙන් හෝ ඊට සමාන ස්වාධීන ඡන්ද විමසීම් ක‍්‍රම මගින් කලින් කලට අව්‍යාජ ලෙසින් පවත්වන ඡන්ද විමසීම් මගිනි.

22 වන වගන්තිය
සමාජයට අයත් පුද්ගලයකු වශයෙන් සෑම පුද්ගලයකුටම ආරක්ෂාව හිමිවේ. සෑම රාජ්‍යකම සංවිධාන හා සම්පත් වලට අනුකූලව තමන්ගේ ගරුත්වයටත් පෞරුෂයේ වර්ධනයටත් අත්‍යාවශ්‍ය වන ආර්ථික සමාජයීය හා සංස්කෘතික අයිතීන් ජාතික ප‍්‍රයත්නයන්ගෙන් හා ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාවයෙන් ද ඒ ඒ රාජ්‍යන්ගේ සංවිධාන හා සම්පත් වලට අනුකූලව ද සාක්ෂාත් කර ගැනීමේ හිමිකම සෑම පුද්ගලයෙකුම සතුව ඇත්තේය.

23 වන වගන්තිය
(1) වැඩ කිරීමටත්, තම රැකියාව නිදහස්ව තෝරා ගැනීමටත්, සාධාරණවූත්, යුක්ති යුක්තවූත් වැඩ කිරීමේ පහසුකම් ලැබීමට මෙන්ම විරක්ෂා විපතින් ආරක්ෂාව ලැබීමටත්, සෑම පුද්ගලයකුටම හිමිකම් ඇත්තේය.
(2) කිසිදු විශේෂතාවක් හෝ වෙනස්කමක් හෝ නොමැතිව සමාන වැඩට සමාන වැටුප් ලැබීමේ අයිතිය සෑම පුද්ගලයකු සතුව ඇත.
(3) වැඩ කරන සෑම පුද්ගලයකුටම තමන්ට හා තම පවුලට මිනිස් ගරුත්වය රැකෙන ජීවිතයකට අවශ්‍ය සාධාරණ වැටුපක් ලැබීමටත්, අවශ්‍ය වුවහොත් අවශ්‍යය සමාජ ආරක්ෂාවන්ට රැකවරණය ගැනීමටත් අයිතියක් ඇත.
(4) ස්වකීය අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වෘත්තීය සමිති ඇති කර ගැනීමට හා ඒවාට බැඳීමට සෑම පුද්ගලයකුටම අයිතියක් ඇත.

24 වන වගන්තිය
වැඩකරන පෑ ගණන් පිළිබඳ සීමාවක් ඇතිව කලින් කලට ලැබෙන වැටුප් සහිත නිවාඩු දිනයන්ද ඇතුලූව විවේක ගැනීමේ අයිතිය සෑම පුද්ගලයකුම සතු වේ.

25 වන වගන්තිය
(1) ආහාර, ඇඳුම්, නිවාස හා සෞඛ්‍ය සේවා ආරක්ෂාවද, අවශ්‍යය සමාජ සේවා ආරක්ෂාවද, ඇතිව තමන්ගේත් තම පවුලේත් සෞඛ්‍යට හා යහපතට ප‍්‍රමාණවත් ජීවන තත්ත්වයක් භුක්ති විදීමටත් රැකියාව අහිමිවීම, රෝගාබාධ දුබලතාව වැන්දඹු වීම මහළුබව හා වෙනත් තමන්ට පාලනය නොකළ හැකි ආපදාවලින් ජීවිකාව දුෂ්කර වූ විට රැකවරණය ලැබීමටත් සෑම පුද්ගලයෙකූටම අයිතියක් ඇත.
(2) මාතෘභාවය හා ළදරුභාවය විශේෂ උපකාර හා ආරක්ෂාව උරුම තත්ත්වයෝය. විවාහ හෝ අවිවාහක මව්වරුන්ගෙන් ලැබෙන සියළුම දරුවෝ සමාන ආරක්ෂාවට හිමිකම් ඇත්තෝය.

26 වන වගන්තිය
(1) අධ්‍යාපනය ලැබීමට සෑම පුද්ගලයෙකුටම අයිතියක් ඇත්තේය. ප‍්‍රාථමික හා මූලික අවස්ථාවලදී පමණක් වන අධ්‍යාපනය නොමිළේ විය යුතුය. ප‍්‍රාථමික අධ්‍යාපනය අනිවාර්ය්‍ය විය යුතුය. කාර්මික හා වෘත්තීය අධ්‍යාපනය ලැබීමට සාමාන්‍යයෙන් අවස්ථාව සැලසිය යුතු වන අතර දක්ෂතා පදනම් කොට උසස් අධ්‍යාපනය අත්කර ගැනීමේ අවස්ථාව සමානව සැලසිය යුතුය.
(2) මිනිස් පෞරුෂත්වය පරිපූර්ණ සංවර්ධනයට පත් කරන අතටත් මානව අයිතිවාසිකම් හා මූලික ස්වාධීනතාවන් පිළිබඳව ගරුත්වය ප‍්‍රබල වන අතටත් අධ්‍යාපනය යොමුකරවිය යුතුය. මිනිස් ප‍්‍රජාවගේ සියලූ රාජ්‍යන්, ජාතීන් හා ආගමික කණ්ඩායම් අතර අන්‍යෝන්‍ය අවබෝධයටත් ,සාමය පවත්වාගැනීම උදෙසා එක්සත් ජාතීන් ගෙන යන ක‍්‍රියාමාර්ගයටත් එය අනුබලයක් විය යුතූය.
(3) තම දරුවන්ට දිය යුත්තේ කූමන අධ්‍යාපනයක්දැයි තෝරා ගැනීමේ මුල් අයිතිය මව්පියන් සතූය.

27 වන වගන්තිය
(1)සමාජයේ සංස්කෘතික ජීවිතයට නිදහසේ සහභාගි වන්නටත් කලාවෙන් ආශ්වාදය භුක්ති විඳීමට හා විද්‍යාත්මක දියුණුවට සහභාගි වී එහි ප‍්‍රතිඵල භුක්ති විඳීමටත් සෑම පුද්ගලයෙකුටම අයිතියක් ඇත්තේය.
(2) තමන්ගේ කර්තෘත්වයට නිෂ්පාදිත විද්‍යාත්මක සාහිත්‍යමය හෝ කලාත්මක කෘතියකින් ජනිත වන අධ්‍යාත්මික හා භෞතික ඵල ප‍්‍රයෝජන රැක ගැනීමේ අයිතිය සෑම පුද්ගලයෙකූ සතුව ඇත.

28 වන වගන්තිය
මෙම ප‍්‍රකාශනයෙහි සඳහන් අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනතාවන් පරිපූර්ණව සාක්ෂාත් කර ගත හැකි වන සමාජ හා ජාත්‍යන්තර රටාවකට සෑම පුද්ගයෙකූටම අයිතියක් ඇත.

29 වන වගන්තිය
(1) පුද්ගලයකුගේ පෞරුෂත්වය නිදහස් පරිපූර්ණ සංවර්ධනයකට පත්කර ගැනීමෙහිලා ඉටු කළ යුතු සමාජ යුතුකම් රැසක් සෑම පුද්ගලයකූ කෙරෙහිම පැවරී ඇත.
(2) පුද්ගලයාගේ අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනතාවන් ක‍්‍රියාත්මක වීමේදී සීමාවක් තිබිය යුත්තේ හුදෙක් අන්‍යයන්ගේ අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනතා ආරක්ෂාවීම පිණිසත් අධ්‍යාත්මික ගුණවගාව සඳහා අවශ්‍යතාව පිරිමැසීම පිණිසත් ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී සමාජයක මහජන සාමය හා පොදු සුභ සිද්ධිය ආරක්ෂාවීම පිණිසත් පැනවෙන නීති පද්ධතියක් මඟින් පමණි.
(3) එක්සත් ජාතීන්ගේ පරමාර්ථයන් හා ප‍්‍රතිපත්ති වලට පටහැනි වන අන්දමකින් මෙම අයිතිවාසිකම් හා ස්වාධීනතාවන් ක‍්‍රියාත්මක නොකළ යුතුය.

30 වන වගන්තිය
මෙම ප‍්‍රකාශනයෙහි සඳහන් කිසිඳු අයිතිවාසිකමක් හෝ ස්වාධීනතාවක් හෝ වැනසී යන අන්දමේ කිසිම ක‍්‍රියාමාර්ගයකට අයිතියක් කිසිදු රාජ්‍යයකට කණ්ඩායමකට හෝ පුද්ගලයකුට අත්වන අන්දමේ අර්ථ නිරූපනයක් මේ ප‍්‍රකාශනයෙහි කවර වගන්තියකින් හෝ නොකළ යුතුය.

ආර්ථීක,සමාජයීය හා සංස්කෘතික අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ අන්තර්ජාතික සම්මුතිය

මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ.

එක්සත් ජාතීන්ගේ ප‍්‍රඥප්තියේ ප‍්‍රකාශිත මුලධර්මවලට අනුව මානව පවුලේ සියලූම සාමාජිකයන්ගේ සහ (සමාන)සහ අන්සතු කළ නොහැකි සම අයිතිවාසිකම්, ලෝකයේ නිදහස යුක්තිය හා සාමය පිළිබඳ පදනම බව සැලකිල්ලට ගෙන,

මෙ අයිතිවාසිකම් මිනිසාගේ නෛසර්ගික අභිමානය තුළින් හට ගන්නා බව පිළිගෙන ,

මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප‍්‍රකාශනයට අනුව නිදහස් මනුෂ්‍යයන් ලෙස බියෙන් හා අගහිඟකම්වලින් තොරව සිටීමේ නිදහස භුක්තිවිඳීමේ උතුම් අදහස සාක්ෂාත් කරගත හැක්කේ සෑම කෙනෙකුටම තම ආර්ථික, සමාජයීය හා සංස්කෘතික අයිතිවාසිකම් මෙන්ම තම සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් ද භුක්ති විඳීමට, හැකිවන තත්ත්වයක් ඇති කළහොත් පමණක් බව පිළිගෙන,

මානව අයිතිවාසිකම් හා මුලික ස්වාධීනත්වයන් (බහුවිධ නිදහසට) පිළිබඳ, ගරුත්වය හා අනුකූලතාව සෑම තන්හිම වර්ධන කිරීම සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ ප‍්‍රඥප්තියට අයත් රාජ්‍යයන්ගේ බැඳීම සැලකිල්ලට ගෙන,අනෙක් පුද්ගලයන් සම්බන්ධයෙනුත්, තමා අයත් වන ජන කොට්ඨාශය වෙනුවෙනුත් යුතුකම් ඉටුකරලීමට ඇති පුද්ගලයා, මෙම සම්මුතියට මඟින් පිළිගෙන තිබෙන අයිතිවාසිකම් වර්ධනය කිරීමට හා ඒවාට අනුකූලතාව දැක්වීමට ප‍්‍රයත්න දැරීමේ වගකීමට යටත්ව සිටින බවත් අවබෝධ කොටගෙන,

මතු දැක්වෙන වගන්ති සම්බන්ධයෙන් එකඟ වන්නා හ.


1 කොටස
1 වන වගන්තිය
1. සියලූම ජාතීන්ට ස්වයංනීර්ණය පිළිබඳ අයිතිවාසිකම් ඇත. එම අයිතිවාසිකම් ප‍්‍රකාර ඔවුහු ස්වකීය දේශපාලන තත්ත්වය නිදහසේ නීර්ණය කරති. එමෙන්ම ස්වකීය ආර්ථික සමාජ හා සංස්කෘතික සංවර්ධනය සලසා ගනිති.
2. අන්‍යොන්‍ය ප‍්‍රයෝජන පිළිබඳ මුලධර්ම හා ජාත්‍යන්තර නීතිය මත පදනම් වු ජාත්‍යන්තර ආර්ථික සහයෝගය කෙරෙන් පැන නඟින බැඳීම්වලට හානියක් නොවන පරිදි, සියලූම ජාතීන්ට ඔවුන්ගේ අරමුණ ඉටුකර ගැනීම සඳහා ස්වකීය ස්වභාවික ධනය හා සම්පත් නිදහසේ කැමති පරිදි සොයා ගත හැකිය. කිසිම අවස්ථාවකදී ජාතියකට ස්වකීය යැපීම් මාර්ගය අහිමි කළ නොහැකිය.
3. ස්වයංපාලන නොවන හා භාරකාර ප‍්‍රදේශවල පරිපාලනය සඳහා වගකීම දරන අය ද ඇතුළුව මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ ස්වයං නිර්ණයනය පිළිබඳ අයිතිවාසිකම ලබාදීමට අනුබල දිය යුතු අතර, එක්සත් ජාතීන්ගේ ප‍්‍රඥප්තියේ විධිවිධානවලට අනුව එම අයිතිවාසිකමට ගරු කළ යුතුය.

2 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතියට අතුළත් සෑම රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෙක්ම මෙම සම්මුතියේ පිළිගෙන ඇති අයිතිවාසිකම් ප‍්‍රගතීශීලී වශයෙන් පුර්ණ වශයෙන් ඉටු කරලීම අරමුණින් තමා සතු උපරිම සම්පත් යොදා, විශේෂයෙන් ව්‍යවස්ථාදායක පියවර ගැනීමද ඇතුළුව, සියලූම යෝග්‍ය මාර්ගවලින් තනි තනිව ද ජාත්‍යන්තර සහාය හා සහයෝගය මඟින් ද විශේෂයෙන් ආර්ථික හා ශිල්පීය සහාය හා සහයෝගය මඟින්ද පියවර ගැනීමට පොරොන්දු වෙයි.2. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ මෙම සම්මුතියෙහි දක්වා ඇති අයිතිවාසිකම් වර්ගය, වර්ණය, ස්ත‍්‍රී - පුරුෂභාවය, ආගම, දේශපාලන හෝ වෙනත් මත, ජාතික හෝ සමාජ සම්භවය, දේපළ, උපත හෝ වෙනත් තත්ත්වයන් පිළිබඳ කිසිම විශේෂත්වයක් හෝ වෙනස්කමක් නොමැතිව ක‍්‍රියාවේ යොදවන බවට ඇප වීමට පොරොන්දු වෙති.
3. මෙම සම්මුතියෙහි පිළිගෙන ඇති ආර්ථීක අයිතිවාසිකම් විජාතිකයන්ට කෙතරම් දුරට සහතික කරන්නේද යන්න සංවර්ධනය වන රටවල් විසින් මානව අයිතිවාසිකම් සහ ස්වකීය ජාතික ආර්ථිකය නිසි පරිදි සැලකිල්ලට ගැනීමෙන් පසු තීරණය කළ හැකිය.

3 වන වගන්තිය
මෙම සම්මුතියෙහි දැක්වෙන සියලූ ආර්ථික, සමාජයීය හා සංස්කෘතික අයිතිවාසිකම් භුක්ති විඳීමට පුරුෂයන්ට හා ස්ත‍්‍රීන්ට ඇති සමාන අයිතිවාසිකම් සහතික කිරීමට මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් සියලූම රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ පොරොන්දු වෙති.

4 වන වගන්තිය
මෙම සම්මුතියට අනුකූලව රජය විසින් සලසනු ලබන අයිතිවාසිකම් භුක්ති විඳීමේදී, රජය විසින් එම අයිතිවාසිකම් යටත් කළහැකි වන්නේ එම අයිතිවාසිකම්වල ස්වභාවයට ගැලපෙන තාක් දුරට පමණක් නීතියෙන් නිර්ණය කෙරෙන සීමා කිරීම්වලට පමණක් බවත්, හුදෙක්ම ප‍්‍රජාතාන්ත‍්‍රික සමාජයක පොදු සුභසාධනය වර්ධනය කිරීමේ අරමුණ සඳහා පමණක් බවත් මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ පිළි ගනිති.

5 වන වගන්තිය
1. මෙහිදී පිළිගෙන ඇති අයිතිවාසිකම්වලින් කිසිවක් හෝ කිසියම් නිදහසක් හෝ විනාශ කිරීමක් නැතහොත් මෙම සම්මුතියෙහි විධිවිධාන සලසා ඇති ප‍්‍රමාණයට වඩා සීමා කිරීම අරමුණූ කොටගත් කිසියම් ක‍්‍රියාවක යෙදීමට හෝ කිසියම් ක‍්‍රියාවක් සිදු කිරීමට කිසිම අයිතිවාසිකමක් කිසිම රාජ්‍යයකට, පිරිසකට හෝ තැනැත්තෙකුට ඇති බව හැඟවෙන කිසිවක් මෙම සම්මුතියෙහි ඇති බවට අර්ථ නිරූපණය නොකළ යුතුය.
2. කිසිම රටක නීතියට, සම්ප‍්‍රදායන්ට, රෙගුලාසිවලට හෝ සිරිත්වලට අනුව එහි පිළිගෙන ඇති හෝ පවත්නා මානව අයිතිවාසිකම්වලින් කිසිවක් මෙම සම්මුතිය මඟින් පිළි ගන්නේ නැතැයි හෝ වඩා අඩු ප‍්‍රමාණයකින් පිළිගන්නේ යැයි යන මුවාවෙන් ඒවා කිසිවක් සීමා කිරීමට හෝ බෙලහීන කිරීමට හෝ ඉඩ දිය නොහැකිය.

6 වන වගන්තිය
1. තමා නිදහසේ තෝරා ගන්නා හෝ බාර ගන්නා වැඩක් මඟින් තම ජීවනෝපාය කරගෙන යාමට සෑම දෙනාටම ඇති අයිතිවාසිකම් ද ඇතුළුව වැඩ කිරීමේ අයිතිවාසිකම්, මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් සියලූම රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් විසින් පිළිගනු ලබන අතර, එම අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීමට සුදුසු පියවර ගනු ලබනවා ඇත.
2. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකු විසින් මෙම අයිතිවාසිකම් සම්පුර්ණයෙන්ම සාක්ෂාත් කරගනු උදෙසා ගතයුතු පියවරවලට, පුද්ගලයාගේ බහුවිධ මුලික දේශපාලන හා ආර්ථික නිදහස ආරක්ෂා කෙරෙන තත්ත්වයන් යටතේ ක‍්‍රියාත්මක වන ශිල්පීය හා වෘත්තීය මාර්ගෝපදේශක හා අභ්‍යාස වැඩ සටහන්, තිර ආර්ථික, සමාජ හා සංස්කෘතික සංවර්ධනය කරා ගමන් කරන ප‍්‍රතිපත්ති හා ශිල්පක‍්‍රම සහ පුර්ණ ඵලදායි නියුක්තිය ඇතුළත් වේ.

7 වන වගන්තිය
විශේෂයෙන්ම පහත දැක්වෙන සේවා තත්ත්වයන් සහතික කෙරෙන සාධාරණ හා හිතකර සේවා තත්ත්වයන් භුක්ති විඳීමට සෑම දෙනාටම ඇති අයිතිවාසිකම් මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ පිළි ගනිති. එනම් ඃ-

(අ) සියලූම සේවකයන්ට අවම වශයෙන් මේවා සහිත පාරිශ‍්‍රමිකයන් ඃ
(1) සාධාරණ වැටුප් සහ කිසිම ආකාරයක විශේෂත්වයන් හෝ වෙනස්කමක් නොමැතිව සමාන වටිනාකමෙන් යුත් වැඩ සඳහා සමාන පාරිශ‍්‍රමිකයන්, විශේෂයෙන්ම ස්ත‍්‍රීන්ට, සමාන වැඩ සඳහා සමාන ගෙවීම සහිතව පුරුෂයන් විසින් භුක්ති විඳින සේවා තත්ත්වයන්ට වඩා පහත් නොවන සේවා තත්ත්වයන් සහතික කළ යුතුය.
(11) ඔවුන්ටත් ඔවුන්ගේ පවුල්වලටත් මෙම සම්මුතියේ විධිවිධාන වලට අනුව යහපත් ජීවිකාවක්

(ආ) ආරක්ෂා සහිත හා සෞඛ්‍යදායක සේවා තත්ත්වයන්.
(ඇ) ජ්‍යෙෂ්ඨත්වය හා ප‍්‍රවීණතාව පිළිබඳ කරුණුවලට පමණක් යටත්ව තම සේවා නියුක්තියෙහි සුදුසු උසස්ම මට්ටමකට උසස්වීම් ලැබීමට සෑම කෙනෙකුටම සමාන අවස්ථාව.
(ඈ) විශ‍්‍රාමය, වවේකය හා වැඩ කරන පැය ගණන සාධාරණ ලෙස සීමා කිරීම සහ වැටුප් සහිත ආවර්තන නිවාඩු දින මෙන්ම රජයේ නිවාඩු දවස් සඳහා වැටුප්.

8 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශ්වකරුවෝ ඃ
(අ) සෑම කෙනෙකුටම තම ආර්ථික හා සාමාජ ශුභසිද්ධිය වර්ධනය කර ගැනීම හා ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා, අදාල සංවිධානයේ නීතිරීතිවලට පමණක් යටත්ව වෘත්තීය සමිති තැනීමට හා තමා කැමති වෘත්තිය සමිතියකට බැඳීමට ඇති අයිතිවාසිකම් සහතික කරන බවට පොරොන්දු වෙති. නීතිය මඟින් පනවන ලද්දාවුත් ජාතික ආරක්ෂාව හෝ මහජන සාමය හෝ අන් අයගේ අයිතිවාසකම් හා බහුවිධ නිදහස ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ප‍්‍රජාතාන්ත‍්‍රික සමාජයකට අවශ්‍යවුත්, සීමා කිරීම් කිසිවක් මෙම අයිතිවාසිකම් ක‍්‍රියාවට නැංවීම කෙරෙහි නොපැනවිය යුතුය.
(ආ) ජාතික ඒකාබද්ධ සංගම් හෝ සංයුක්ත සංගම් පිහිටුවීමට වෘත්තීය සමිතිවලට ඇති අයිතිවාසිකමත්, එම ඒකාබද්ධ සංගම්වලට හෝ සංයුක්ත සංගම්වලට ජාත්‍යන්තර වෘත්තීය සමිති සංවිධාන පිහිටුවීමට හෝ ඒවාට බැඳීමට ඇති අයිතිවාසිකමත් සහතික කරන බවට පොරොන්දු වෙති. (ඇ) නීතිය මඟින් පනවන ලද්දාවුත් ජාතික ආරක්ෂාව හෝ මහජන සාමය හෝ අන් අයගේ අයිතිවාසිකම් හා බහුවිධ නිදහස ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ප‍්‍රජාතාන්ත‍්‍රික සමාජයකට අවශ්‍යවුත්, සීමා කිරීම් හැර වෙනත් සීමා කිරීම් කිසිවකට යටත් නොවී නිදහසේ කටයුතු කිරීමට වෘත්තීය සමිතිවලට ඇති අයිතිවාසිකම් සහතික කරන බවට පොරොන්දු වෙති.
(ඈ) ඒ ඒ රටේ නීතිවලට අනුකූලව යොදවනු ලබන්නේ නම් වැඩ වර්ජන කිරීමේ අයිතිවාසිකම් සහතික කරන බවට පොරොන්දු වෙති.

2. සන්නද්ධ හමුදාවල හෝ පොලිස් සේවයේ හෝ රජයේ පරිපාලන තන්ත‍්‍රයේ හෝ සාමාජිකයින් විසින් මෙම අයිතිවාසිකම් ක‍්‍රියාවේ යෙදවීම සම්බන්ධයෙන් නීත්‍යානුකූල සීමා කිරීම් පැනවීම් මෙම වගන්තිය මගින් වළක්වනු නොලැබේ.
3. සංගම් නිදහස සහ සංවිධානය වීමේ අයිතිවාසිකම ආරක්ෂා කිරීම පිළිබඳ 1946 ජාත්‍යන්තර කම්කරු සංවිධානයේ සම්මුතියට අයත් වු රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ට, එම සම්මුතිය මඟින් දුන් ප‍්‍රතිඥවන්ට හානි කෙරෙන ව්‍යවස්ථාදායක පියවර ගැනීමට හෝ ඒවාට හානිවන අයුරින් නීතිය යෙදීමට හෝ මෙම වගන්තියේ සඳහන් කිසිවකින් බලය දෙනු නොලැබේ.

9 වන වගන්තිය
මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ , සමාජ රක්ෂණය ඇතුළුව සමාජ ආරක්ෂාව සඳහා සෑම කෙනෙකුටම ඇති අයිතිවාසිකම් පිළි ගනිති.

10 වන වගන්තිය
1. සමාජයේ ස්වභාවික මුලික සමුහ ඒකකය වන පවුල සඳහා, විශේෂයෙන්ම එය පිහිටුවීම සඳහා සහ යැපෙන දරුවන්ගේ භාරය හා අධ්‍යාපනය සඳහා එය වගකිව යුතු කාලය තුළදී ඊට හැකි පුළුල්ම ආරක්ෂාව හා ආධාරය දිය යුතුය. විවාහයක් සිදුකළ යුත්තේ විවාහ වීමට අදහස් කරන කාලත‍්‍රයන්ගේ නිදහස් කැමැත්ත ඇතිවය.
2. දරු ප‍්‍රසූතියට පෙර හා පසුව සෑහෙන කාල සීමාවක් තුළ මව්වරුන්ට විශේෂ ආරක්ෂාව සැලසිය යුතුය. වැඩ කරන මව්වරුන්ට එම කාලය තුළ වැටුප් සහිත නිවාඩු හෝ ප‍්‍රමාණවත් සමාජ ආරක්ෂක ප‍්‍රතිලාභ සැලසිය යුතුය.
3 මව්පිය තත්ත්වය හෝ වෙනත් කරුණූ හෝ නිසා කිසිම විශේෂත්වයක් හෝ වෙනස්කමක් නොකොට ළමයින් හා තරුණ අය වෙනුවෙන් විශේෂ ආරක්ෂක සහාය දීමේ පියවර ගත යුතුය. ළමයින් සහ තරුණ අය ආර්ථීක වශයෙන් හා සාමාජික වශයෙන් සුරා කෑමෙන් ආරක්ෂා කර ගත යුතුය.
ඔවුනගේ සදාචාරයට හෝ සෞඛයට හානිකර හෝ ජිවිතයට අනතුරුදායක හෝ ඔවුන්ගේ සාමාන්‍ය වර්ධනයට බාධාකාරී විය හැකි හෝ වැඩවල යෙදවීම නීතියෙන් දඬුවම් කළ හැකි ක‍්‍රියාවක් බව ප‍්‍රකාශ කළ යුතුය, යනුවෙන් මෙම සම්මුතියට ඇතුළත්වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ පිළිගනිති.

11 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් වන පාර්ශවකරුවෝ, ප‍්‍රමාණවත් ආහාර, ඇඳුම් පැළඳුම් හා නිවාස ඇතුළුව තමාටත්, තම පවුලටත් ප‍්‍රමාණවත් ජීවන තත්ත්වයක් ලබා ගැනීම සඳහා ජීවන තත්ත්වය අඛණ්ඩව දියුණු කර ගැනීම සඳහාද සෑම කෙනෙකුටම ඇති අයිතිය පිළි ගනිති. මෙම අයිතිවාසිකම සාක්ෂාත් කර ගැනීම සහතික කරනු වස්, නිදහස් කැමැත්ත මත පදනම් වු ජාත්‍යන්තර සහයෝගයේ අත්‍යාවශ්‍ය වැදගත්කම පිළි ගනිමින් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ යෝග්‍ය පියවර ගන්නාහ.
2. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් වන පාර්ශවකරුවෝ, සෑම කෙනෙකුටම කුසගින්නෙන් තොරව සිටීමට ඇති මුලික අයිතිවාසිකම පිළිගෙන,
(අ) ශිල්පීය හා විද්‍යාත්මක දැනුම උපරිම වශයෙන් ප‍්‍රයෝජනයට ගනිමින්ද පෝෂණය පිළිබඳ දැනුම ව්‍යාප්ත කරමින්ද, ස්වභාවික සම්පත්වල ඉතාම සාර්ථක සංවර්ධනය හා උපයෝගීකරණය අරභයා කෘෂිකාර්මික ක‍්‍රම වර්ධනය හෝ ප‍්‍රතිසංස්කරණ මඟින්ද ආහාර නිෂ්පාදන, සංරක්ෂණ හා බෙදා හැරීමේ ක‍්‍රම දියුණු කිරීම සඳහාත්,
(ආ) ආහාර ආනයනය කරන රටවල මෙන්ම ආහාර අපනයනය කරන රටවල ප‍්‍රශ්න සැලකිල්ලට ගනිමින් අවශ්‍යතාවට සරිලන අන්දමට ලෝක ආහාර සැලසුම් සාධාරණ ලෙස බෙදා හැරීම සහතික කරනු සඳහාත්,
අවශ්‍ය කරන නිශ්චිත වැඩසටහන් ඇතුළුව, තනි තනිව ද ජාත්‍යන්තර සහයෝගය ඇතිව ද, පියවර ගන්නාහ.

12 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතිය ඇතුළත් වන සියලූම රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ, ලබාගත හැකි උසස්ම ශාරීරික හා මානසික සෞඛ්‍ය තත්ත්වය භුක්ති විඳීමට සෑම කෙනෙකුටම ඇති අයිතිවාසිකම පිළිගනිති.
2. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් විසින් මෙම අයිතිවාසිකම් පුර්ණ වශයෙන් සාක්ෂාත් කරගනු සඳහා ගතයුතු පියවරවලට.
(අ) අජීව උපත් අනුපාතිකය හා ළදරු මරණ අනුපාතිය අඩු කිරීම සහ දරුවාගේ නිරෝගී වර්ධනය සඳහාත්,
(ආ) පරිසර හා කෘෂිකාර්මික ස්වස්ථතාව පිළිබඳ සියලූම අංග වැඩි දියුණු කිරීම සඳහාත්,
(ඇ) වසංගත, ප‍්‍රාදේශීය, වෘත්තිය සහ අනෙකුත් රෝග නිවාරණය, වර්ධනය හා ඒවාට ප‍්‍රතිකාර කිරීම සඳහාත්,
(ඈ) අසනීප අවස්ථාවකදී සෑම විටම වෛද්‍ය සේවයේ සහ වෛද්‍ය ප‍්‍රතිකාර සහතික කෙරෙන තත්ත්වයන් ඇති කිරීම සඳහාත් ගතයුතු පියවර ඇතුළත් වේ.

13 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ සෑම කෙනෙකුටම අධ්‍යාපනය ලැබීමට ඇති අයිතිවාසිකම පිළි ගනිති. අධ්‍යාපනය මානව ස්වීයත්වයේ පුර්ණ සංවර්ධනය සහ එහි උදාරත්වය පිළිබඳ හැඟීම කෙරෙහි යොමු කරවීය යුතු බවත් , එය මානව අයිතිවාසිකම් හා බහුවිධ මුලික නිදහස සඳහා ගෞරවය ශක්තිමත් කළ යුතු බවටත් ඔවුහු එකඟ වෙති. අධ්‍යපනය විසින්ම සියලූම තැනැත්තන්ට නිදහස් සමාජයක ඵලදායි ලෙස හවුල් වීමට අවස්ථාව සලසනු ඇතැයි ද සියලූම ජාතීන් අතර හා සියලූම වාර්ගික, මානව හෝ ආගමික කොටස් අතර අවබෝධය, ඉවසීම හා මිත‍්‍රත්වය වර්ධනය කරනු ඇතැයිද සාමය පවත්වා ගැනීම සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ කටයුතුවලට රුකුල් දෙනු ඇතැයිද ඔවුහු තවදුරටත් එකඟ වෙති.
2. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ මෙම අයිතිවාසිකම් පුර්ණ වශයෙන් සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා මෙසේ පිළි ගනිති.
(අ) ප‍්‍රාථමික අධ්‍යාපනය අනිවාර්ය විය යුතු අතර සැමටම නිදහසේ ලැබිය යුතුය.
(ආ) විවිධ ස්වරූපයෙන් යුක්ත වු ද, කාර්මික හා වෘත්තීය ද්විතියික අධ්‍යාපනය, ඇතුළත් වු ද ද්විතියික අධ්‍යාපනය, සියලූම සුදුසු මාර්ගවලින් සහ විශේෂයෙන්ම ප‍්‍රගාමී වශයෙන් නිදහස් අධ්‍යාපනය ඇති කිරීමෙන් සැමටම පොදුවේ ලබාදිය යුතුය. ලබාගත හැකිවිය යුතුය :
(ඇ) හැකියාව පදනම් කොට ගෙන, සෑම සුදුසු මාර්ගයකින්ම හා විශේෂයෙන් ප‍්‍රගාමී වශයෙන් නිදහස් අධ්‍යාපනය ඇති කිරීමෙන් සැමටම උසස් අධ්‍යාපනය ඇති කිරීමෙන් සැමටම සමසේ උසස් අධ්‍යාපනය ලබාගත හැකි විය යුතුය.
(ඈ) ප‍්‍රාථමික අධ්‍යාපන නොලැබු එය සම්පුර්ණ නොකළ අය සඳහා හැකිතාක් දුරට මුලික අධ්‍යාපනය දිරි ගැන්වීම හෝ දියුණු කිරීම හෝ කළ යුතුය.
(ඉ) සියලූම මට්ටම්වලින් යුත් පාසැල් ක‍්‍රමයක් වර්ධනය කිරීමෙහිලා උනන්දුවෙන් ක‍්‍රියාකළ යුතුය. ප‍්‍රමාණවත් ශිෂ්‍යත්ව ක‍්‍රමයක් පිහිටුවිය යුතුය. ආචාර්යවරුන්ගේ භෞතික තත්ත්වයන් අඛණ්ඩවම දියුණු කළ යුතුය.
3. රජයේ අධිකාරීන් විසින් පිහිටුවන ලද පාසල් හැර, රජය විසින් නියම කරනු හෝ අනුමත කරනු ලැබිය හැකි අවම අධ්‍යාපනික සම්මතයන්ට අනුකූලවන පාසල් තම දරුවන් සඳහා තෝරා ගැනීමට දෙමාපියන්ට සහ අදාළ අවස්ථාවලදී නීත්‍යානුකූල භාරකරුවන්ට ඇති නිදහස ගරු කිරීමටත් ඔවුන්ගේම විශ්වාසයන්ට අනුව ඔවුන්ගේ දරුවන්ගේ ආගමික හා සදාචාරාත්මය අධ්‍යාපනය සහතික කිරීමටත් මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ පොරොන්දු වෙති.
4. සැමවිටම මෙම වගන්තියේ 1 වන ෙඡ්දයේ දක්වා ඇති මුලධර්ම පිළිපැදීමටත්, දෙනු ලබන අධ්‍යාපනය රජය විසින් නියම කරනු ලැබිය හැකි අවම සම්මතයන්ට අනුකූල වීමේ නියමයටත් යටත්ව අධ්‍යාපන ආයතන පිහිටුවීමට හා මෙහෙයවීමට පුද්ගලයන්ට හා මණ්ඩලවලට ඇති නිදහසට මෙම වගන්තියේ කිසිම කොටසකින් බාධාවක් වන්නේ යැයි තේරුම් නොගත යුතුය.

14 වන වගන්තිය
පාර්ශවකරුවකු වන අවස්ථාවේදී තම අගනුවරට අයත් ප‍්‍රදේශයේ හෝ තම බල සීමාවට අයත් අනෙකුත් ප‍්‍රදේශවල හෝ නොමිලයේ ප‍්‍රාථමික අධ්‍යාපනය සැලසීමට අපොහොසත් වී ඇති මෙම සම්මුතියට ඇතුලත් වන සෑම රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෙක්ම, සැමවිටම නොමිලයේ අනිවාර්ය අධ්‍යාපනය ලබා දීමේ මුල ධර්මය ප‍්‍රගතිශීලි වශයෙන් ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා සවිස්තර ක‍්‍රියාකාරී සැලැස්මක් අවුරුදු දෙකක් ඇතුළත් සකස් කර පිළිගැනීමට පොරොන්දු වෙයි. එසේ ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සාධාරණ අවුරුදු ගණනක් ඇතුළත සිදුවිය යුතු අතර එම කාලසීමාව සැලැස්මෙහි නියම කොට දැක්විය යුතුය.

15 වන වගන්තිය
1. සෑම කෙනෙකුටම -
(අ) සංස්කෘතික ජීවිතයකට සහභාගී වීමටත්
(ආ) විද්‍යාත්මක දියුණුවේ හා එය යොදා ගැනීමේ ඵල ප‍්‍රයෝජනය භුක්ති විදීමටත්
(ඇ) තමා කර්තෘ වන කිසියම් විද්‍යාත්මක හා සාහිත්‍යයික හෝ තුලනාත්මක නිෂ්පාදනයකින් අත්වන සදාචාර සහ භෞතික සුභ සිද්ධිය ආරක්ෂාකර ගැනීමෙන් ප‍්‍රයෝජන ලැබීමටත් සියලූ දෙනාට ඇති අයිතිය මෙම සම්මුතියට ඇතුළත්වන රාජ්‍යය පාර්ශවකරුවෝ පිළිගනිති.
2. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත්වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් විසින් මෙම අයිතිවාසිකම පූර්ණවශයෙන් සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා ගනු ලබන පියවරවලට විද්‍යාව හා සංස්කෘතිය, සංරක්ෂණය සංවර්ධනය හා පැතිරවීම සඳහා අවශ්‍යය පියවර ඇතුළත් වන්නේය.
3. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත්වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ හා නිර්මාණාත්මක කටයුතු සඳහා නැතිවම බැරි නිදහසට ගෞරව කිරීමට පොරොන්දු වෙති.
4. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත්වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ විද්‍යාත්මක හා සංස්කෘතික ක්ෂේත‍්‍රයෙහි ජාත්‍යන්තර සබඳතා හා සහයෝගය දිරිගැන්වීමෙන් හා වැඩිදියුණු කිරීමෙන් අත්වන ප‍්‍රයෝජන පිළිගනිති.

Iv වන කොටස

16 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත්වන රාජ්‍යය පාර්ශ්වකරුවෝ මෙයින් පිළිගනු ලැබූ අයිතිවාසිකම් පිළිපදිනු සඳහා ඒ ඒ රාජ්‍යයන් විසින් යොදාගනු ලැබු වැඩ පිළිවෙල හා ඒවායේ ප‍්‍රගතිය පිළිබඳ වාර්තා, සම්මුතියෙහි මෙම කොටසෙහි දැක්වෙන අයුරු ඉදිරිපත් කිරීමට පොරොන්දු වෙති.
2. (අ) සියලූම වාර්තා එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් වෙත ඉදිරිපත් කළ යුතුයි. එවිට ඔහු විසින් මෙම වාර්තා මෙම සම්මුතියෙහි විධිවිධාන අනුව බලනු සඳහා ආර්ථික හා සමාජීක මණ්ඩලය වෙත වාර්තා ඉදිරිපත් කළ යුතුය. (ආ) තවද, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා ලේකම් විසින්, මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් පාර්ශවයන් වුද විශේෂිත ආයතනවල සාමාජිකයන් වුද රාජ්‍යයන් ඉදිරිපත් කළ එම වාර්තා හෝ ඒවායේ අදාළ කොටස්වල පිටපත්, එම වාර්තා හෝ ඒවායේ කොටස්, යථොක්ත ආයතනවල ව්‍යවස්ථාදායක නීත්‍යානුකූල ලේඛනවල දැක්වෙන පරිදි එම ආයතනවල නියමිත වගකීම් ක්ෂේත‍්‍රයට යටතට ගැනෙන කවර හෝ කාරණයකට අදාළ වන තාක් දුරට එම විශේෂිත ආයතනවල යැවිය යුතුය.

17 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතියට ඇතුලත් රාජ්‍ය පාර්ශවයන් විසින් ආර්ථික හා සාමාජ මණ්ඩලය විසින් පිහිටවනු ලබන වැඩපිළිවෙලක් අනුව මෙම සමාජ සම්මුතිය බලාත්මක බවට පත්ව අවුරුද්දක් ඇතුළත අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් හා විශේෂිත ආයතන සමග සාකච්ඡා කිරීමෙන් අනතුරුව ඒ ඒ රාජ්‍යයන්ගේ වාර්තා අවධියෙන් අවධියට ඉදිරිපත් කළ යුතුය.
2. මෙම සම්මුතිය යටතේ වගකීම් සාක්ෂාත් කර ගැනීමේ ප‍්‍රමාණයන්ට අදාළ වන කරුණු හා දුෂ්කර වාර්තා මඟින් දැක්විය හැකිය.
3. මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් පාර්ශවයන් වන යම් රාජ්‍යයක් විසින් එක්සත් ජාතීන් වෙත හෝ විශේෂිත ආයතනයක් වෙත එම අදාළ තොරතුරු සපයා තිබෙන විට එම තොරතුරු නැවත ඉදිරිපත් කිරීම අවශ්‍ය නොවේ. එහෙත් එලෙස සපයනු ලැබු තොරතුරු පිළිබඳව කෙටියෙන් සඳහන් කිරීම පමණක් සෑහේ.

18 වන වගන්තිය
මානව අයිතිවාසිකම් හා බහුවිධ මුලික නිදහස යන ක්ෂේත‍්‍රයෙහි එක්සත් ජාතීන්ගේ ප‍්‍රඥප්තිය යටතේ තම වගකීම් පරිදි ආර්ථික හා සමාජ මණ්ඩලය විසින් විශේෂිත ආයතන සමග, එම ආයතන විසින් තමන්ගේ කටයුතු සම්බන්ධව විෂය පථයට අදාළව මෙම සම්මුතිය යටතේ වන්නා වු විධිවිධාන පිළිපැදීමෙහි ලා ලැබු ප‍්‍රගතිය වාර්තා කිරීමේදී යම් යම් වැඩ පිළිවෙලවල් සකසා ගත හැකිය. එකී ආයතනවලට අයත් ඒ ඒ අංශ විසින් ක‍්‍රියාත්මක පාර්ශවයෙහිලා අනුමත කොට ගත් තීරණ හා නිර්දේශ පිළිබඳ විස්තර ද මේ වාර්තාවලට ඇතුළත් කිරීමට පිළිවන.

19 වන වගන්තිය
රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ විසින් මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ඉදිරිපත් කරනු ලබන වාර්තා 16 වැනි 17 වැනි වගන්තිය යටතේ විශේෂිත ආයතන විසින් මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව ඉදිරිපත් කරනු ලබන වාර්තා 8 වැනි වගන්තිය යටතේද ආර්ථික හා සමාජ මණ්ඩලය විසින්, අධ්‍යයනය කොට පොදු නිර්දේශයන් කිරීම සඳහා හෝ යථා පරිදි විස්තර දැනගනු සඳහා හෝ මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ කොමිසම වෙත යැවිය හැකිය.

20 වන වගන්තිය
මෙම සම්මුතියෙහි රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් විසින් හෝ අදාළ විශේෂිත ආයතන විසින් හෝ 19 වැනි වගන්තිය යටතේ කිසියම් පොදු නිර්දේශයන් සම්බන්ධයෙන් හෝ මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ යම් වාර්තාවක හෝ එහි සඳහන් යම් ලේඛනයක ඇතුළත් පොදු නිර්දේශයන් සම්බන්ධයෙන් හෝ ආර්ථික හා සමාජ මණ්ඩලය වෙත කරුණු දැක්විය හැකිය.

21 වන වගන්තිය
ආර්ථීක හා සමාජ මණ්ඩලය විසින් මෙම සම්මුතියෙහි පිළිගනු ලැබු අයිතිවාසිකම් සාමාන්‍යයෙන් පිළිපදිනු ලැබීම සඳහා යොදවනු ලැබු වැඩ පිළිවෙළවල් හා ඒවායෙහි ප‍්‍රගතිය පිළිබඳව මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගෙන් හා විශේෂිත ආයතනවලින් ලැබුණු තොරතුරුවල සාරාංශයක් හා පොදු ස්වභාවයේ නිර්දේශ ඇතුළත් වාර්තා මහා මණ්ඩලය වෙත කලින් කලට ඉදිරිපත් කළ හැකිය.

22 වන වගන්තිය
ආර්ථික හා සමාජ මණ්ඩලය විසින්, මෙම සම්මුතියෙහි මෙම කොටසෙහි සඳහන් වාර්තාවලින් පැන නැගෙන්නාවු ද මෙම සම්මුතායෙහි කා‍ර්ය්‍යක්ෂම ප‍්‍රගතිශීලි ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සම්බන්ධයෙන් සාධක විය හැකි ජාත්‍යන්තර වැඩපිළිවෙළවල්හි සුදුසු බව පිළිබඳව ඒ ඒ ආයතනවල විෂයය ක්ෂේත‍්‍රයන් ඇතුළත එම ආයතනවලට උපකාරී වියහැකි වුද කරුණු සම්බන්ධයෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ අනිකුත් ආයතන, ඔවුන්ගේ උප ආයතන හා ශිල්පීය සහාය ලබා දීමට අදාළ විශේෂිත ආයතන යන මේවායෙහි අවධානය යොමු කරවාලිය හැකිය.

23 වන වගන්තිය
මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ මෙම සම්මුතියෙන් පිළි ගැනෙන අයිතිවාසිකම් ලබාදීම සඳහා සම්මුතිවලට එළඹීම. නිර්දේශ පිළි ගැනීම, ශිල්පීය සහාය සලසා දීම, ඒ ඒ අදාළ රජය හා එක් ව සංවිධානය කරනු ලැබ අදහස් විමසුම හා අධ්‍යාපනය අරමුණු කොට ප‍්‍රාදේශීය රැස්වීම් හා ශිල්පීය රැස්වීම් පැවැත්වීම වැනි ක‍්‍රම ද ජාත්‍යන්තර ක‍්‍රියාවන් වශයෙන් ඇතුළත්වන බවට එකඟ වෙති.

24 වන වගන්තිය
මෙම සම්මුතිය යටතේ සලකා බැලෙන කාරණා සම්බන්ධයෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ විවිධ ආයතනවල හා විශේෂිත ආයතනවල ඒ ඒ වගකීම් විග‍්‍රහ කෙරෙන එක්සත් ජාතීන්ගේ ප‍්‍රඥප්තියෙහි හා විශේෂිත ආයතනවල ව්‍යවස්ථාවන්හි කියැවෙන විධිවිධාන කිසිවකට මෙම සම්මුතියෙහි සඳහන් කිසිවක් නිසා හානියක් සිදුවන්නේ යයි අර්ථ නිරූපණය කොට නොගත යුතුය.

25 වන වගන්තිය
සියලූම ජාතීන්ට තමන්ගේ ස්වභාවික ධනය හා සම්පත් සම්පුර්ණයෙන්ද, නිදහසින් යුතුවද, භුක්ති විඳිමෙහි සහ ප‍්‍රයෝජනයට ගැනීමෙහි ලා සතු නෛසර්ගික අයිතියට මෙම සම්මුතියෙහි සඳහන් කිසිවක් නිසා හානි සිදු වන්නේ යයි අර්ථ නිරූපණය කොට නොගත යුතුය.

V වන කොටස

26 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතිය එක්සත් ජාතීන්ගේ කිසියම් රාජ්‍ය සාමාජිකයකු හේ එක්සත් ජාතීන්ගේ විශේෂිත ආයතන කිසිවක සාමාජිකයකු හෝ අන්තර් ජාතික අධිකරණ ව්‍යවස්ථාවෙහි රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෙකු හෝ මෙම සම්මුතියට පාර්ශවකරුවෙකු වෙන ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය විසින් ආරාධනා කරනු ලැබු වෙනත් කිසියම් රාජ්‍යයන් හෝ විසින් අත්සන් කරනු ලැබීම පිණිස විවෘතව පවත්නේය.
2. මෙම සම්මුතිය ස්ථීර කරනු ලැබීමට යටත් වන්නේය. ස්ථිර කිරීමේ නිත්‍යානුකූල ලේඛන එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් වෙත භාරදිය යුතුය.
3. මෙම සම්මුතිය මෙම වගන්තියෙහි 1 වැනි ඡේදයෙහි සඳහන් වන කවර රාජ්‍යයක් විසින් වුවද ඇතුළත් වීම සඳහා විවෘතව පැවතිය යුතුය.
4. එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් වෙත ඇතුළත්වීමේ නිත්‍යානුකූල ලේඛනයක් භාරදීමෙන් අනුමැතිය ක‍්‍රියාත්මක කළ යුතුය.
5. එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් විසින්, මෙම සම්මුතියට අත්සන් තැබු හෝ ඊට ඇතුළත් වු හෝ සියලූම රාජ්‍යයන්ට ස්ථිර කිරීමේ හෝ ඇතුළත්වීමේ එ් එ් නිත්‍යානුකූල ලේඛන සම්බන්ධයෙන් දැනුම්දිය යුතුය.

27 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතිය එය ස්ථිර කිරීමේ නිත්‍යානුකූල ලේඛනය හෝ ඇතුළත්වීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනය යන මේවායින් තිස්පස් වැනි ලේඛනය එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් වෙත භාර දෙනු ලැබු දිනයෙහි සිට තෙමසක් ඉක්ම යාමෙන් පසු බලාත්මක විය යුතුය.
2. තිස්පස් වැනි ස්ථිර කිරීමේ නිත්‍යානුකුල ලේඛනය හෝ ඇතූළත් වීමේ නිත්‍යානුකූල ලේඛනය භාරදෙනු ලැබීමෙන් පසු මෙම සම්මුතිය ස්ථිර කරන ලෙස හෝ ඊට ඇතුළත් වන ඒ ඒ රාජ්‍යයන් සම්බන්ධයෙන් එම රාජ්‍ය තම තමන්ගේ ස්ථිර කිරීමේ නිත්‍යානුකූල ලේඛනය හෝ ඇතුළත්වීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනය භාර දෙනු ලැබු දිනයෙහි සිට තෙමසක් ඉක්ම යාමෙන් පසු මෙම සම්මුතිය බලාත්මක විය යුතුය.

28 වන වගන්තිය
මෙම සම්මුතියෙහි විධි විධාන සීමාවන්ගෙන් හෝ ව්‍යාතිරේකයන්ගේන් හෝ තොරව ඒකාබද්ධ රාජ්‍යවල සියලූම කොටස් කෙරෙහි අදාළ විය යුතුය.

29 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතියෙහි කවර හෝ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෙකු විසින් සංශෙෘ්ධන යෝජනා කොට එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් වෙත ඉදිරිපත් කළ හැකිය. එවිට මහ ලේකම් , එම යෝජනා සලකා බලා ඒ ගැන ඡන්දය විමසනු සඳහා රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගේ සම්මේලනයක් පැවැත්වීමට අවශ්‍ය ලෙස සලකන්නේදැයි තමාට දන්වන ලෙස ඉල්ලූම් කොට ඒ සමග මෙම සම්මුතියෙහි රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් වෙත එම යෝජිත සංශෝධන බෙදා හැරිය යුතුය. රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගෙන් යටත් පිරිසෙන් තුනෙන් එකක් වන කොටසක් එබඳු සම්මේලනයක් පැවැත්වීමට අවශ්‍ය ලෙස සලකන්නේ නම් මහලේකම් විසින් එක්සත් ජාතීන්ගේ අනුග‍්‍රහය යටතේ සම්මේලනයක් කැඳවිය යුතුය. එම සම්මේලනයට පැමිණ ඡන්දය දෙන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් අතරින් වැඩි සංඛ්‍යාවක් විසින් පිළිගනු ලබන කවර හෝ සංශෝධනයක් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය වෙත අනුමැතිය ලබා ගැනීම සඳහා ඉදිරිපත් කළ යුතුය.
2.සංශෝධනයන්, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ මණ්ඩලය විසින් අනුමත් කරනු ලැබු , මෙම සම්මුතියෙහි රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් අතරින් තුනෙන් දෙකක වැඩි ඡන්දය ඒ ඒ රාජ්‍යවල ව්‍යවස්ථාදායක පද්ධති අනුව ලබා පිළි ගැණුන පසු බලාත්මක විය යුතුය.
3. එම සංශෝධන බලාත්මක වු කල ඒවා පිළිගනු ලැබු රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් ඒවායින් බැඳී සිටිය යුතුය. අනිකුත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් මෙම සම්මුතියෙහි විධිවිධාන වලින් හා එම රාජ්‍යයන් විසින් කලින් පිළිගනු ලැබු කවර හෝ සංශෝධනවලින් එවකටත් බැඳී සිටිය යුතුය.

30 වන වගන්තිය
26 වන වගන්තියෙහි 5 වැනි ඡේදය යටතේ කරනු ලැබු දැනුම් දීම් කෙසේ වෙතත් ඒ නොතකා එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් විසින් එම වගන්තියෙහි 1 වැනි ඡේදයෙහි සඳහන් වන සියලූම රාජ්‍යයන් වෙත මෙහි පහත දැක්වෙන තොරතුරු දැන්විය යුතුය.
(අ) 26 වැනි වගන්තිය යටතේ අත්සන් කිරීම්, ස්ථිර කිරීම් හා ඇතුළත් වීම්.
(ආ) 27 වැනි වගන්තිය යටතේ මෙම සම්මුතිය බලාත්මක වන දිනය හා 29 වැනි වගන්තිය යටතේ කවර හෝ සංශෝධනයක් බලාත්මක වන දිනය.

31 වන වගන්තිය
1. චීන, ඉංග‍්‍රීසි, ප‍්‍රංශ, රුසියන්, හා ස්පාඤ්ඤ පිටපත් ද එක සමානව නිවැරදි වන මෙම සම්මුතිය එක්සත් ජාතීන්ගේ ලේඛනාගාරයෙහි තැන්පත් කළ යුතුය.
2. එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් විසින් 26 වැනි වගන්තියෙහි සඳහන් වන සියලූම රාජ්‍යයන් වෙත මෙම සම්මුතියෙහි සහතික කළ පිටපත් යැවිය හැකිය.

සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ අන්තර්ජාතික සම්මුතිය

මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ. එක්සත් ජාතීන්ගේ ප‍්‍රඥප්තියේ ප‍්‍රකාශිත මුලධර්මවලට අනුව මානව පවුලේ සියලූම සාමාජිකයන්ගේ නෛසර්ගික අභිමානය සහ අන්සතු කළ නොහැකි අයිතිවාසිකම් ලෝකයේ නිදහස, යුක්තිය හා සාමය පිළිබඳ පදනම බව සැලකිල්ලට ගෙන,මේ අයිතිවාසිකම් මිනිසාගේ නෛසර්ගික අභිමානය තුළින් හට ගන්නා බව පිළිගෙන ,
මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප‍්‍රකාශනයට අනුව නිදහස් මනුෂ්‍යයන් ලෙස බියෙන් හා අගහිඟකම්වලින් තොරව සිටීමේ නිදහස භුක්තිවිඳීමේ උතුම් අදහස සාක්ෂාත් කරගත හැක්කේ සෑම කෙනෙකුටම තම ආර්ථික,සමාජයීය හා සංස්කෘතික අයිතිවාසිකම් මෙන්ම තම සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් ද භුක්ති විඳීමට, හැකිවන තත්ත්වයක් ඇති කළහොත් පමණක් බව පිළිගෙන,
මානව අයිතිවාසිකම් හා බහුවිධ නිදහසට දැක්වෙන ගරුත්වය හා අනුකූලතාව සෑම තන්හිම වර්ධන කිරීම සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ ප‍්‍රඥප්තියට අයත් රාජ්‍යයන්ගේ බැඳීම සැලකිල්ලට ගෙන,අනෙක් පුද්ගලයන් සම්බන්ධයෙනුත්, තමා අයත් වන ජන කොට්ඨාශය වෙනුවෙනුත් යුතුකම් ඉටුකරලීමට ඇති පුද්ගලයා,
මෙම සම්මුතියට මඟින් පිළිගෙන තිබෙන අයිතිවාසිකම් වර්ධනය කිරීමට හා ඒවාට අනුකූලතාව දැක්වීමට ප‍්‍රයත්න දැරීමේ වගකීමට යටත්ව සිටින බවත් අවබෝධ කොටගෙන,
මතු දැක්වෙන වගන්ති සම්බන්ධයෙන් එකඟ වන්නා හ.

I වන කොටස

1 වන වගන්තිය
1. සියලූම ජාතීන්ට ස්වයංනීර්ණය පිළිබඳ අයිතිවාසිකම් ඇත. එම අයිතිවාසිකම් ප‍්‍රකාර ඔවුහු ස්වකීය දේශපාලන තත්ත්වය නිදහසේ නීරිණය කරති. එමෙන්ම ස්වකීය ආර්ථික සමාජ හා සංස්කෘතික සංවර්ධනය සලසා ගනිති.
2. අන්‍යොන්‍ය ප‍්‍රයෝජන පිළිබඳ මුලධර්ම හා ජාත්‍යන්තර නීතිය මත පදනම් වු ජාත්‍යන්තර සහයෝගය කෙරෙන් පැන නඟින බැඳීම්වලට හානියක් නොවන පරිදි, සියලූම ජාතීන්ට ඔවුන්ගේ අරමුණ ඉටුකර ගැනීම සඳහා ස්වකීය ස්වභාවික ධනය හා සම්පත් නිදහසේ කැමති පරිදි සොයා ගත හැකිය. කිසිම අවස්ථාවකදී ජාතියකට ස්වකීය යැපීම් මාර්ගය අහිමි කළ නොහැකිය.
3. ස්වයංපාලන නොවන හා භාරකාර ප‍්‍රදේශවල පරිපාලනය පිළිබඳව වගකීම දරන අය ද ඇතුළුව මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ ස්වයං නිර්ණයනය පිළිබඳ අයිතිවාසිකම ලබාදීමට අනුබල දිය යුතු අතර, එක්සත් ජාතීන්ගේ ප‍්‍රඥප්තියේ විධිවිධානවලට අනුව එම අයිතිවාසිකමට ගරු කළ යුතුය.

IIවන කොටස

2 වන වගන්තිය
1 මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් ඒ ඒ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ මෙම සම්මුතියෙහි පිළිගැනෙන අයිතිවාසිකම්වලට ගරු කිරීමටත් වර්ගය වර්ණය, ස්ත‍්‍රී පුරුෂභාවය, භාෂාව, ආගම, දේශපාලනය ආදී වෙනත් කවර භේදයක් හෝ ජාතික හෝ සමාජ සම්භවය, දේපල, උපත හෝ වෙනත් තත්වයන් කෙරෙහි කිසිදු විශේෂයක් නොමැතිව සිය දේශසීමාව ඇතුළත ද සිය අධිකරණ බල සීමාවට යටත්ව ද සියලූම පුද්ගලයන්ට උරුම වන බවට වගබලා ගැනීමටත් පොරොන්දු වෙති.
2 පවත්නා ව්‍යවස්ථාව හෝ වෙනත් වැඩ පිළිවෙළවල් අනුව එවකටත් විධිවිධාන සැලසී නොමැති විට, මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් ඒ ඒ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ මෙම සම්මුතියෙහි පිළිගනු ලබන එම අයිතිවාසිකම් ක‍්‍රියාත්මක කරනු සඳහා අවශ්‍ය ව්‍යවස්ථා ඇති කිරීමට හෝ වෙනත් අවශ්‍ය වැඩ පිළිවෙලවල් ඇති කිරීමට සිය ව්‍යවස්ථා පද්ධති හා මෙම සම්මුතියෙහි විධිවිධාන අනුව පියවර ගනු ලබන බවට පොරොන්දු වෙති.
3 මෙම සම්මුතියෙහි ඇතුළත් ඒ ඒ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ මෙහි පහත දැක්වෙන කරුණු ඉටු කිරීමට පොරොන්දු වෙති.
(අ) මෙහි පිළිගනු ලැබෙන අයිතිවාසිකම් හෝ බහුවිධ නිදහස යම් පුද්ගලයකු සම්බන්ධයෙන් කඩ කරනු ලැබුවේ නම් එය රාජකාරී තත්ත්වයෙන් කටයුතු කරන පුද්ගලයන් විසින් සිදු කරනු ලැබුවේ වුවද ඒ නොතකා ඒ සම්බන්ධයෙන් කාර්ය සාධක ප‍්‍රතිකර්ම යොදනු ලබන බවට වගබලා ගැනීම.
(ආ) එබඳු ප‍්‍රතිකර්ම ඉල්ලා සිටින කවර පුද්ගලයෙකුට වුවද නිසි අධිකරණ, පරිපාලන හෝ ව්‍යවස්ථාපිත බලධාරීන් විසින් හෝ රාජ්‍යයයේ නිසි ක‍්‍රමය අනුව විධිවිධාන සැලසී තිබෙන පරිදි වෙනත් නිසි බලධාරියකු විසින් හෝ තීරණය කෙරෙන අයුරු ඒ පිළිබඳ ඔහු සතු අයිතිවාසිකම් ලැබෙන බවට වගබලා ගැනීම හා අධිකරණ ප‍්‍රතිකර්ම සැලසෙන ආකාරයෙහි කටයුතු වර්ධනය කිරීම.
(ආ) එබඳු ප‍්‍රතිකර්ම ප‍්‍රදානය කරනු ලැබු කල නිසි බලධාරීන් විසින් ඒවා ක‍්‍රියාවෙහි යොදවන බවට වග බලා ගැනීම.

3 වන වගන්තිය
මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ මෙම සම්මුතියෙහි දැක්වෙන පරිදි සියලූම සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් භුක්ති විඳීමෙහිලා ස්ත‍්‍රී පුරුෂ දෙපක්ෂයම එක සමානව අයිතිවාසිකම් ලබන බවට වගබලා ගැනීමට පොරොන්දු වෙති.

4 වන වගන්තිය
1. රටක ජාතීන්ගේ ජිවිතවලට තර්ජනයක් වන්නා වුද, එවැන්නක් පවතින බවට නිල වශයෙන් ප‍්‍රකාශිත වුද මහජන හදිසි අවස්ථාවකදී මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් විසින් මෙම සම්මුතියෙහි සිය බැඳීම් හීන කරවන්නා වු වැඩ පිළිවෙලවල් එම අවස්ථාවෙහි අවශ්‍යතාව අනුව වුවමනා ප‍්‍රමාණයට පමණක් යොදා ගත හැකිය. එතෙකුදු වුවත් එම වැඩ පිළිවෙළවල් ජාත්‍යන්තර නීතිය යටතේ සිය වෙනත් වගකීම් හා නොගැලපෙන ඒවා නොවිය යුතුද හුදෙක් වර්ගය, වර්ණය, ස්ත‍්‍රී පුරුෂභාවය, භාෂාව, ආගම හෝ සමාජ සම්භවය හේතු කොට කෙරෙන්නක් නොවිය යුතු ද වේ.
2. 6,7,8 (1 හා 2 ඡේද ) 11, 15, 16 හා 10 වගන්තිවල කියැවෙන දේ හීන කරවන කිසිවක් මෙම විධිවිධාන යටතේ සිදු කළ නොහැකිය.
3. එසේ හීන කිරීමේ අයිතිය ක‍්‍රියාවේ යොදවන මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකු විසින් හීන කරනු ලැබු විධිවිධානයද ඊට හේතු වු කාරණා ද පිළිබඳව එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් මගින් මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් අනිකුත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ට වහාම දැන්විය යුතුය. තවද එම හීන කිරීම අවසන් කරන දිනයෙහි ද ඒ ආකාරයෙන්ම ඒ බැව් දැන්විය යුතුය.

5 වන වගන්තිය
1. මෙහි පිළිගනු ලබන කිසිදු අයිතිවාසිකමක් හෝ බහුවිධ නිදහසක් විනාශ කිරීමේ යම් කාර්යයක යෙදීමට හෝ යම් ක‍්‍රියාවක් කිරීමට හෝ මෙම සම්මුතියෙහි විධිවිධාන සලසා තිබෙනවාට වඩා වැඩි ප‍්‍රමාණයකින් ඒවා සීමා කිරීමට හෝ කිසියම් රජයකට, කණ්ඩායමකට හෝ පුද්ගලයකුට අයිතිය ඇතැයි මෙම සම්මුතියෙහි සඳහන් කිසිවකින් අදහස් වන්නේ යයි අර්ථ නිරූපණය කළ නොහැකිය.
2. මෙම සම්මුතියෙන් එම අයිතිවාසිකම් පිළිගනු ලබන්නේ නැතැයි හෝ ඊට අඩු ප‍්‍රමාණයකින් පිළිගනු ලබන්නේ යයි යන අදහස පිට මෙම සම්මුතියෙහි පාර්ශවයන් වන කවර හෝ රාජ්‍යක නීතිය, සම්මුති, නියෝග හෝ චාරිත‍්‍ර ප‍්‍රකාර පිළිගනු ලැබු හෝ පවතින මුලික මානව අයිතිවාසිකම් කිසිවක් සීමා කිරීම හෝ හීන කිරීම හෝ නොකළ යුතුය.

III වන කොටස

6 වන වගන්තිය
1. සෑම මනුෂ්‍යයකුටම ජිවිතය කෙරෙහි නෛසර්ගික අයිතියක් ඇත්තේය. මෙම අයිතිවාසිකම් නීතියෙන් ආරක්ෂා කළ යුතුය. කිසිවකුගේ ජීවිතය බලහත්කාරයෙන් අහිමි නොකළ යුතුය.
2. මරණ දඬුවම අහෝසි නොකළ රටවල, මරණ දණ්ඩන නියමය, එම අපරාධ සිදු කළ අවස්ථාවෙහි පැවති නීතිය ප‍්‍රකාර, ඉතාම බරපතල අපරාධ සඳහා පමණක් මෙම සම්මුතියෙහි හා වර්ග සංහාර අපරාධ මර්දනය කිරීමේ හා දඬුවම් පැමිණවිමේ සම්මුතියෙහි විධිවිධානවලට පටහැනි නොවන ලෙස පැනවිය හැකිය. මෙම දඬුවම ක‍්‍රියාත්මක කළ හැක්කේ නිසි අධිකරණයක් විසින් දෙනු ලබන අවසාන තීරණයක් ප‍්‍රකාර පමණි.
3. ජීවිතයක් අහිමි කිරීම වර්ග සංහාර අපරාධයකින් සමන්විත වු කල, මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් කිසිදු රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකුට මෙම සම්මුතියෙහි විධිවිධාන යටතේ වර්ග සංහාර අපරාධ මර්දනය කිරීම හා දඬුවම් පැමිණවීම පිළිබඳව පිළිගනු ලැබු කිසිදු වගකීමක් කවර ආකාරයකින් හෝ හීන කිරීමට මෙම වගන්තියෙහි සඳහන් කිසිවකින් බලය දෙනු නොලබන බව අවබෝධ කොට ගතයුතු වේ.
4. මරණ දණ්ඩනයට නියම වු කවර අයකුට වුවද සමාව ඉල්ලා සිටීමේ හෝ දණ්ඩනය නියමය න්‍යාදේශ කරවා ගැනීමේ හෝ අයිතිවාසිකම තිබිය යුතුය. සියලූම අවස්ථාවල රාජ්‍ය සමාව, සමාව හෝ මරණය දණ්ඩන නියමය න්‍යාදේශ කරනු ලැබීම හෝ ප‍්‍රදානය කිරීමට හැකිය.
5. මරණ දණ්ඩනය නියමය වයස අවුරුදු දහ අටට අඩු අය විසින් සිදුකළ අපරාධ සඳහා නොපැණවිය යුතුද, ගර්භණි මවුන් සම්බන්ධයෙන් ක‍්‍රියාත්මක නොකළ යුතුද වේ.
6. මෙම වගන්තියෙහි සඳහන් කිසිවක් මෙම සම්මුතියට ඇතුළත් පාර්ශවයන් වන කිසිදු රාජ්‍යයක මරණ දණ්ඩනය තහනම් කිරීම ප‍්‍රමාද කරවීමට හෝ වැළැක්වීමට හෝ කවර හේතුවක් කර නොගත යුතුය.
7 වන වගන්තියකිසිම පුද්ගලයකු වධ හිංසාවකට හෝ කෲර අමානුෂික හෝ පහත් සැලකීමකට හෝ දඬුවමකට හෝ භාජනය නොකළ යුතුය. විශේෂයෙන්ම කිසිවකු ඔහුගේ ස්වාධීන අනුමැතිය නොමැතිව වෛද්‍ය හෝ විද්‍යානුකූල අත්හදා බැලීම්වලට භාජන නොකළ යුතුය.

8 වන වගන්තිය
1.කිසිම පුද්ගලයකු වහල් කමෙහි නොරැඳවිය යුතුය. සෑම ආකාරයකම වහල් වෙළෙඳාම හා වහල් භාවය තහනම් කළ යුතුය.
2. කිසිම පුද්ගලයකු දාසභාවයෙහි නොරැඳවිය යුතුය.
3.(අ) කිසිවකුට බලහත්කාරයෙන් හෝ අනිවාර්යයෙන් හෝ වැඩෙහි යෙදෙන ලෙස නියම කිරීම නොකළ යුතුය.
(ආ) අපරාධයකට දඬුවම වශයෙන් බරපතල වැඩ සහිත සිර දඬුවමක් නියම කළ හැකි රටවල එබඳු බරපතල වැඩ ඉටු කිරීමේ දඬවමක් නිසි අධිකරණයක් විසින් දෙනු ලැබ එම දණ්ඩනය නියමය අනුව නියමිත බරපතල වැඩ ඉටු කිරීම අත් හරිනු සඳහා
3 (අ) ඡේදය යොදා නොගත යුතුය.
(ඇ) මෙම ඡේදයෙහි අර්ථය සම්බන්ධයෙන් ‘බලහත්කාරයෙන් ’හෝ ’අනිවාර්යයෙන් ’ යන පදයට මෙහි පහත සඳහන් ඒවා ඇතුළත් නොකළ යුතුය.
(i) (ආ) උප ඡේදයෙහි සඳහන් නොවන්නා වුද අධිකරණයක, නීත්‍යානුකූල ආඥවක් අනුව රඳවා තිබෙන්නා වුද පුද්ගලයකුට හෝ එබඳු රැඳවුමකින් කොන්දේසි සහිතව මුදාහල පුද්ගලයෙකුට සාමාන්‍යයෙන් නියමිත වැඩ හෝ සේවය.
(ii) හමුදා ස්වරූපයෙහි යම් සේවයක් හෝ අවංකවම විරෝධය පෑම පිළිගනු ලබන රටවල අවංකව විරෝධය පාන්නන්ගෙන් නීතිය අනුව නියමිත යම් ජාතික සේවයක්.
(iii) ප‍්‍රජාවගේ ජීවිතවලට හෝ යහ පැවැත්මට හෝ තර්ජනයක් වන හදිසි අවස්ථාවලදී හෝ විපත්තියක් එළඹී අවස්ථාවලදී නියමිත කවර හෝ සේවයක්.
(iv) සාමාන්‍ය සිවිල් වගකීම්වලම කොටසක් වන කිසියම් වැඩක් හෝ සේවයක්.

9 වන වගන්තිය
1. සෑම කෙනෙකුටම පුද්ගල නිදහසට හා සුරක්ෂිතභාවයට අයිතිවාසිකම් ඇත්තේය. කිසිම කෙනෙකු අත්තනෝමතික ලෙස සිරභාරයට ගැනීම හෝ රඳවා තබා ගැනීම හෝ නොකළ යුතුය. නීතියෙහි ලා ප‍්‍රතිෂ්ඨාපිත හේතු මත සහ කාර්ය පටිපාටියට අනුකූලව මිස කිසිම කෙනෙකුට ඔහුගේ නිදහස අහිමි නොකළ යුතුය.
2. සිරභාරයට ගනු ලබන ඕනෑම තැනැත්තෙකු ඔහු එසේ සිරභාරයට ගැනීමට හේතු සිරභාරයට ගනු ලබන අවස්ථාවෙහි දැන්විය යුතු අතර ඔහුට විරුද්ධව ඇති චෝදනා ද නොපමාව දැන්විය යුතුය.
3. සාපරාධී චෝදනාවක් මත සිරභාරයට ගනු ලබන ඕනෑම කෙනෙකු විනිශ්චයකරුවකු හෝ විනිශ්චය බලතල ක‍්‍රියාත්මක කිරීමට බලය දෙනු ලැබු වෙනත් ඕනෑම නිලධාරියකු හමුවට නොපමාව පත්කළ යුතු අතර සාධාරණ කාලයක් ඇතුළත නඩු විභාග කරනු ලැබීමට හෝ නිදහස් කරනු ලැබීමට ඔහුට හිමිකම් ඇත්තේය. නඩු විභාගයක් පොරොත්තුව සිටින තැනැත්තන් සිරභාරයෙහි තබා ගැනීම සාමාන්‍ය රීතිය නොවිය යුතුය. එහෙත් , නිදහස් කර ගැනීම නඩු විභාගයට විනිශ්චයක කෘත්‍යයෙහි දී වෙනත් ඕනෑම අවස්ථාවක සහ අවශ්‍ය වුවහොත් නඩු තීන්දුවක් ක‍්‍රියාත්මක කරන අවස්ථාවේ දී පෙනී සිටින බවට කෙරෙන සහතිකවීම්වලට යටත්ව සිදු කළ හැකිය.
4. සිරභාරයට ගැනීම හෝ රඳවා තබා ගැනීම හේතු කොට සිය නිදහස අහිමි වු ඕනෑම කෙනෙකුට, ඔහු එසේ සිරභාරයෙහි රඳවා ගැනීමේ නීත්‍යානුකූලභාවය නොපමාව තීරණය කිරීමත් එම රඳවා තබා ගැනීම නීත්‍යානුකූල නොවන්නේ නම් ඔහු මුදා හැරීමට නියෝග කිරීමත් සඳහා අධිකරණයක් ඉදිරියෙහි නීති කෘත්‍යයක් ආරම්භ කිරීමට හිමිකම් ඇත්තේය.
5. නීත්‍යානුකූල නොවන සිරභාරයට ගැනීමට හෝ රඳවා තබා ගැනීමට භාජන වු ඕනෑම කෙනෙකුට වන්දි ලබා ගැනීම සඳහා බලාත්මක කළ හැකි අයිතිවාසිකමක් ඇත්තේය.

10වන වගන්තිය
1. සිය නිදහස අහිමි කරනු ලැබු සියලූම තැනැත්තන්ට මනුෂ්‍ය දයාවෙන් සහ මිනිසාව ස්වභාවයෙන් හිමි අභිමානය පිළිබඳ ගෞරවයෙන් යුක්තව සැලකිය යුතුය.
2. විශේෂ අවස්ථාවන්හි දී හැර, චුදිත තැනැත්තන් වරදකරු කරනු නොලැබු තැතැන්තන්ගෙන් වෙන් කොට තැබිය යුතු අතර, වරදකරු කරනු නොලැබු තැතැත්තන් හැටියට ඔවුන්ගේ තත්ත්වයන්ට ගැලපෙන අන්දමට ඔවුනට වෙනම සැලකිය යුතුය.
(ආ) චුදිත බාලයන් වැඩිහිටියන්ගෙන් වෙන් කර තැබිය යුතු අතර හැකිතාක් කඩිනමින් විනිශ්චයට භාජන කළ යුතුය.
3 චරිත ශෝධනාගාර ක‍්‍රමය, සිරකරුවන් ප‍්‍රතිකාර කිරීමෙන් සමන්විත විය යුතු අතර, එහි අත්‍යාවශ්‍ය අරමුණ විය යුත්තේ ඔවුන් යහමග ගැන්වීම සහ ඔවුන්ගේ සාමාජීය පුනරුත්ථාපනයයි. බාල වරදකරුවන් වැඩිහිටියන්ගෙන් වෙන් කොට තැබිය යුතු අතර ඔවුන්ගේ වයසට හා නෛතික තත්ත්වයට අනුව නිසි ප‍්‍රතිකාර යෙදිය යුතුය.

11 වන වගන්තිය
හුදෙක් ගිවිසුම්ගත වගකීමක් ඉටු කිරීමට නොහැකි විමේ හේතුව මත කිසිම කෙනෙකු බන්ධනාගාරගත නොකළ යුතුය.

12 වන වගන්තිය
1. රාජ්‍යයක දේශය ඇතුළත නිත්‍යානුකූල සිටින සෑම කෙනෙකුටම දේශය ඇතුළත තැනින් තැන යාමටත්, සිය වාසස්ථානය තෝරා ගැනීමටත් නිදහසක් තිබිය යුතුය.
2. ඕනම කෙනෙකුට සිය රට ඇතුළුව ඕනෑම රටක් හැර යාමට නිදහස තිබිය යුතුය.
3. ඉහත සඳහන් අයිතිවාසිකම්. ජාතික ආරක්ෂාව, මහජන සාමය, මහජන සෞඛ්‍යය සහ සදාචාරය, හෝ වෙනත් අයගේ අයිතිවාසිකම් හා විවිධ නිදහස රැුක ගැනීමට ද , මේ සම්මුතියේ දී පිළිගෙන ඇති අයිතිවාසිකම්වලට ගැලපෙන්නා වු ද, නීති විධිවිධාන සලසා ඇති සීමා කිරීම්වලට හැර වෙනත් කිසිම සීමා කිරීමකට යටත් නොකළ යුතුය.
4. සිය රටට ඇතුළු වීමට තිබෙන අයිතිය කිසිම කෙනෙකුට අත්තනෝමතික ලෙස අහිම් නොකළ යුතුය.

13 වන වගන්තිය
මෙම සම්මුතියේ පාර්ශවකරුවකු වන රාජ්‍යයක දේශයෙහි නීත්‍යානුකූලව සිටින විජාතිකයකු එයින් නෙරපිය හැක්කේ නීතියට අනුකූලව එළඹෙන ලද තීරණයකට අනුව පමණක් වන අතර , ජාතික ආරක්ෂාව සඳහා බල කෙරෙන හේතු අනුව වෙනත් ආකාරයකට කළ යුතු වෙතොත් මිස සිය නෙරපීමට විරුද්ධව හේතු දැක්වීමටත්, තමා පිළිබඳ අවස්ථාව නිසි බලධාරියා හෝ නිසි බලධරයා විසින් විශේෂයෙන් නම් කරන ලද තැනැත්තකු හෝ තැනැත්තන් ලවා සමාලෝචනය කරවා ගැනීමටත් තත්කාරීය සඳහා එය ඔවුන් හමුවෙහි ඉදිරිපත් කිරීමටත් ඔහුට දිය යුතුය.

14 වන වගන්තිය
1. සියලූ දෙනාම අධිකරණ සහ විනිශ්චයාධිකරණ ඉදිරියෙහි එක සමාන වන්නාහ. සෑම කෙනෙකුටම තමාට විරුද්ධව නඟා ඇති ඕනෑම සාපරාධී චෝදනාවක් සම්බන්ධව නීතිය විසින් ප‍්‍රතිෂ්ඨාපිත ප‍්‍රවීණ , ස්වාධීන සහ අපක්ෂපාත විනිශ්චයාධිකරණයක් විසින් කරනු ලබන සාධාරණ හා ප‍්‍රසිද්ධ නඩු විභාගයකට හිමිකම් ඇත්තේය. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී සමාජයක සදාචාරය පිළිබඳ හේතු මත හෝ මහජන සාමය සඳහා හෝ ජාතික ආරක්ෂාව සඳහා හෝ පාර්ශවකරුවන්ගේ පෞද්ගලික ජිවිතයේ යහපත සඳහා හෝ අවශ්‍ය වු විට හෝ ප‍්‍රචාරයවීම යුක්ති ධර්මයේ යහපතට අගති සහගත වන විශේෂ අවස්ථාවල අධිකරණයේ මතයේ හැටියට අත්‍යවශ්‍ය වන්නා වු ප‍්‍රමාණයට හෝ ප‍්‍රවෘත්ති පත‍්‍ර හා මහජනයා සම්පුර්ණ නඩු විභාගයෙන් හෝ ඉන් කොටසකින් හෝ බැහැර කොට තැබිය හැකිය. එහෙත් සාපරාධී නඩු විභාගයකදී හෝ වෙනත් නඩු විභාගයකදී දෙන ලද තීන්දුවක්, බාලයන්ගේ යහපතට සඳහා වෙනත් ආකාරයටකට කිරීම, අවශ්‍ය වුවහොත් මිස, හෝ නීති කෘත්‍යයන් විවාහ අරගල හෝ ළමයින්ගේ භාරකාරත්වය හෝ සම්බන්ධ නම් මිස ප‍්‍රසිද්ධියට පත් කළ යුතුය.
2. සාපරාධී වරදක් සම්බන්ධයෙන් චෝදනා ලබන සෑම කෙනෙකුටම, නීතිය අනුව වරදකරු බව ඔප්පු කරනු ලබන තෙක් තමා නිර්දෝෂය යන අනුමැතිය සඳහා හිමිකම් ඇත්තේය.
3. සෑම කෙනෙකුටම තමාට විරුද්ධව ඇති සාපරාධී චෝදනාව තීරණය කරනු ලැබීමේදී පුර්ණ සම තත්ත්වයෙන් යුතුව පහත සඳහන් අවම සහතිකවීම් ලැබීමට හිමිකම් ඇත්තේය.
(අ) ඔහුට විරුද්ධව නඟා ඇති චෝදනාවේ ස්වභාවය සහ නිමිත්ත ඔහුට වැටහෙන භාෂාවකින් නොපමාව සවිස්තර ලෙස දන්වනු ලැබීමට ,
(ආ) සිය විත්ති වාචකය සුදානම් කර ගැනීමට තමාම තෝරා ගනු ලබන නීතිඥයකු හා අදහස් හුවමාරු කර ගැනීමට ප‍්‍රමාණවත් කාලය හා පහසුකම් ලැබීමට,
(ඇ) අනවශ්‍ය ප‍්‍රමාදයකින් තොරව නඩු අසනු ලැබීමට,
(ඈ) තමා ඉදිරිපිට නඩු විභාග කරනු ලැබීමට, තමා විසින් ම හෝ තමා විසින් තෝරා ගනු ලබන නීතිඥයන්ගේ සහාය ඇතිව සිය නිදහසට කරුණු දැක්වීමට, ඔහුට නීතිඥ සහාය නොමැතිව නම් මෙම අයිතිවාසිකම් ගැන දන්වනු ලැබීමට, යුක්ති ධර්මයේ යහපත සඳහා අවශ්‍ය වන්නේ නම් ඔහුට සහාය වීම සඳහා නීතිඥයකු පත් කරනු ලැබීමට සහ ඒ සඳහා ගෙවීමට ඔහුට ප‍්‍රමාණවත් මාර්ගයක් නොමැති නම් ඔහු විසින් කිසිම ගෙවීමකින් තොරව එසේ කරනු ලැබීමට,
(ඉ) ඔහුට විරුද්ධව සාක්ෂිකරුවන්ගෙන් ප‍්‍රශ්න කිරීමට සහ කරවීමට සහ ඔහුට නොහැකි නම් නොමිලයේ භාෂා පරිවර්තකයකුගේ සහාය ලැබීමට,
(උ) තමාට විරද්ධව සාක්ෂි දැරීමට හෝ තම වරද පිළිබඳ ෙදාා්ෂාරෝපණයක් කිරීමට ඔහුට බල කරනු නොලැබීමට.
4. බාල තැනැත්තන් සම්බන්ධයෙන් කාර්ය පටිපාටිය විය යුත්තේ ඔවුන්ගේ වයස හා ඔවුන් පුනරුත්ථාපනය කිරීමේ යෝග්‍යතාවය අනුවය.
5. අපරාධයක් සම්බන්ධයෙන් වරදකරු කරනු ලැබු සෑම කෙනෙකුටම එසේ වරදකරු කරනු ලැබු සෑම කොනකුටම එසේ වරදකරු කරනු ලැබීම සහ දඬුවම නීතියට අනුකූලව ඉහළ විනිශ්චයාධිකාරයක සමාලෝචනයට භාජනය කිරීමට අයිතිවාසිකම් ඇත්තේය.
6. යම්කිසි තැනැත්තකු අවසාන තීරණය මඟින් සාපරාධී වරදක් සම්බන්ධයෙන් වරදකරු කරනු ලැබ, පසුව, යුක්තිය ඉටු නොවී ඇති බව අලූත් හෝ අලූත සොයා ගනු ලැබු කරුණකින් තීරණාත්මකව පෙනී යාම හේතු කොටගෙන එම වරදකරු කිරීම අහෝසි කොට හෝ ඔහුට කමා කොට හෝ ඇති විට දී එබඳු වරදකරු කිරීමක් නිසා දඬුවම් විඳි තැනැත්තකුට එසේ එම කරුණු හෙළි නොවීම ඔහු නිසාම සිදුවුවක් බව ඔප්පු කරනු ලැබුව හොත් මිස නැත්නම් වන්දි ගෙවිය යුතුය.
7. යම් වරදක් සඳහා එවකටත් ඒ ඒ රටේ නීතිය හා දණ්ඩනය කාර්ය පටිපාටිය අනුව අවසාන වශයෙන් වරදකරු කරනු ලැබ හෝ නිදහස් කරනු ලැබ ඇති පුද්ගලයකු නැවත නඩු විභාග කිරීමකට හෝ දඬුවමකට හෝ යටත් නොවිය යුතුය.

15 වන වගන්තිය
1. වරද කරන අවස්ථාවෙහි දේශීය හෝ ජාත්‍යන්තර නීතිය යටතේ සාපරාධී වරදක් නොවු කිසියම් ක‍්‍රියාවක් හෝ ආකෘතියක් පිළිබඳ ඕනෑම සාපරාධී වරදකට කිසිම කෙනෙකු වරදකරු හැටියට තීරණය නොකළ යුතුය. එසේම සාපරාධී වරද කරන අවස්ථාවෙහි අදාළව තිබු දඬුවමට වඩා බරපතල දඬුවමක් ද නොපැනවිය යුතුය. වරද කිරීමෙන් පසු අවස්ථාවක, වඩා ලිහිල් දඬුවමක් පැනවීමට නීතියෙහිලා විධිවිධාන සලසනු ලැබුවහොත් වරදකරුට එහි වාසිය ලැබිය යුතුය.2. වරද කරන අවස්ථාවෙහි, ජාතීන්ගේ ප‍්‍රජාව විසින් පිළිගත් නීතියේ පොදු මුලධර්ම අනුව සාපරාධී වු යම් ක‍්‍රියාවක් හෝ ආකෘතියක් සඳහා ඕනෑම තැනැත්තකු නඩු විභාගයකට භාජන කොට ඔහුට දඬුවම් කිරීමට මෙම වගන්තියෙහි ඇති කිසිවකින් අගතියක් සිදු නොවිය යුතුය.

16 වන වගන්තිය
නීතිය ඉදිරියෙහි පුද්ගලයකු හැටියට සලකනු ලැබීමය සෑම කෙනෙකුටම අයිතියක් තිබිය යුතුය.

17 වන වගන්තිය
1. කිසිම තැනැත්තකු ඔහුගේ රහස්භාවය, පවුල, නිවස හෝ ලිපි ගනුදෙනුව සම්බන්ධව ඇඟිලි ගැසීමකට භාජන නොකළ යුතුය. එසේම නම්බුව හා කිර්ති නාමය නීති විරෝධී ප‍්‍රහාරයන්ට භාජන නොකළ යුතුය.2 එවැනි ඇඟිලි ගැසීම් හෝ ප‍්‍රහාරයන්ට විරුද්ධව නීතියේ රැකවරණය ලැබීමට සෑම කෙනෙකුටම හිමිකම් ඇත්තේය.

18 වන වගන්තිය
1. සිතිමේ , හෘද සාක්ෂිය දැරීමේ හා ආගම ඇදහීමේ නිදහස භුක්ති විඳීමේ අයිතිවාසිකම සෑම පුද්ගලයෙකුටම තිබිය යුතුය. තමාට කැමති ආගමක් ඇදහීමේ හෝ විශ්වාසයක් දැරීමේ නිදහසත් තනිවම හෝ අන්‍යයන් සමග සමුහ වශයෙන්, පෞද්ගලිකව මෙන්ම ප‍්‍රස්ද්ධියේ තම ඇදහීම් හා ආගම ප‍්‍රකට කිරීමේ, පිළි පැදීමේ වන්දනා කිරීමේ සහ ඉගැන්වීමේ නිදහසත් එයට ඇතුළත් වේ.
2. තමාට කැමති ආගමක් ඇදහීමට හෝ විශ්වාසයක් දැරීමට තිබෙන නිදහසට බාධා පමුණුවන බල කිරීමකට කිසිම කෙනෙකු භාජන නොකළ යුතුය.
3. කෙනෙකු ආගම හෝ විශ්වාසය ප‍්‍රකට කිරීමට තිබෙන නිදහස යටත් කළ හැක්කේ නීතියෙහි ලා නියමිත වුද මහජන ආරක්ෂාව, සාමය, සෞඛ්‍ය හෝ සදාචාරය රැකීමට අවශ්‍ය වන්නාවුද යම් යම් සීමාවන්ට පමණි.
4. සිය අවබෝධය අනුකූලව සිය දරුවන්ගේ ආගමික හා සදාචාරාත්මක අධ්‍යාපනය ගැන වග බලා ගැනීමට දෙමාපියන්ට තිබෙන නිදහසට ගරු කිරීමට මෙම සම්මුතියේ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ පොරොන්දු වෙති.19 වන වගන්තිය
1. බාධාවකින් තොරව ස්වකීය මතය දැරීමට සෑම කෙනෙකුට ම අයිතිවාසිකම් ඇත්තේ ය.
2. සෑම කෙනෙකු අදහස් ප‍්‍රකාශ කිරීමේ නිදහස ඇත්තේය. දේශ සීමාවන්ගෙන් තොරව තොරතුරු සෑම අන්දමකම අදහස් වාචිකව ,ලිඛිතව හෝ මුද්‍රතව ද චිත‍්‍රවල ආකාරයෙන් ද එසේ නැතහොත් තමාට කැමති වෙනත් ඕනෑම මාධ්‍යයකින් ද සොයා ගැනීමට, ලැබීමට සහ දැන්වීමට තිබෙන නිදහස මෙම අයිතිවාසිකමට ඇතුළත් විය යුතුය.
මෙම වගන්තියේ 2 වන ඡේදයෙහි ප‍්‍රතිපාදන අයිතිවාසිකම් ක‍්‍රියාත්මක කිරීම, විශේෂ රාජකාරී හා වගකීම හා සම්බන්ධව පවතී. එසේ හෙයින් එය ඇතැම් සීමා කිරීම්වලට යටත්විය හැකි නමුත් එම සීමා කිරීම,
(අ) අනික් අයගේ අයිතිවාසිකම් වලට හා කීර්ති නාමයන්ට ගරු කිරීම සඳහා,
(ආ) ජාතික ආරක්ෂාව හෝ මහජන සාමය හෝ මහජන සෞඛ්‍යය හා සදාචාරය හෝ රැකීම සඳහා ,
නීතියෙහි ලා විධිවිධාන සලසා ඇත්තා වුද අවශ්‍ය වන්නා වුද ඒවා විය යුතුය.

20 වන වගන්තිය
1. යුද්ධය සඳහා කෙරෙන සෑම ප‍්‍රචාරයක්ම නීතියෙන් තහනම් කළ යුතුය.
2. වෙනස්කමට, වෛරයකට හෝ සාහසික ක‍්‍රියාවලට පෙළඹවීමක් සිදුවන ජාතික, වාර්ගික හෝ ආගමික ද්වේශය පැතිරවීම නීතියෙන් තහනම් කළ යුතුය.

21 වන වගන්තිය
සාමකාමීව රැස්වීමේ අයිතිය පිළිගත යුතුය. නීතියට අනුකූලව පවත්වනු ලබන්නා වුද, ජාතික ආරක්ෂාව, මහජන ආරක්ෂාව, මහජන සාමය සඳහා හෝ මහජන සෞඛ්‍යය හෝ සදාචාරය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ප‍්‍රජාතාන්ත‍්‍රික සමාජයක අවශ්‍ය වන්නාවුද සීමා කිරීම් හැර මෙම අයිතිවාසිකම් ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සම්බන්ධයෙන් වෙනත් කිසිම සීමා කිරීමක් නොපැනවිය යුතුය.

22 වන වගන්තිය
1. සිය අයිතිවාසිකම් යනාදිය ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා සඳහා වෘත්තීය සංගම් පිහිටුවා ගැනීමටත් ඒවාට බැඳීමටත් තිබෙන අයිතිය ඇතුළුව සෑම කෙනෙකුටම අනිකුත් අය සමග සමාගමය සඳහා අයිතිය තිබිය යුතුය.
2. නීතියෙහිලා නියමිත වුද, ජාතික ආරක්ෂාව,මහජන ආරක්ෂාව, මහජන සාමය සඳහා හෝ මහජන සෞඛ්‍යය හෝ සදාචාරය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා හෝ අනිකුත් අයගේ අයිතිවාසිකම් හා බහුවිධ නිදහස ආරක්ෂා කිරීම සඳහා හෝ ප‍්‍රජාතාන්ත‍්‍රීය සමාජයක අවශ්‍ය වන්නා වු සීමා කිරීම් හැර මෙම අයිතිවාසිකම් ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සම්බන්ධයෙන් වෙනත් කිසිම සීමා කිරීමක් නොපැනවිය යුතුය.
3. මෙම වගන්තියේ සඳහන් සමාගම් පැවැත්වීමේ නිදහස හා සංවිධානය වීමට ඇති අයිතිය ආරක්ෂා කිරීම පිළිබඳ ව වු 1948 ජාත්‍යන්තර කම්කරු සංවිධාන සම්මුතියේ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ට, එම සම්මුතියේ විධිවිධාන සලසා ඇති සහතිකවීම්වලට අගති සහගත වු නෛතික පියවර ගැනීමට හෝ ඒවාට අගති සහගත වන ආකාරයකට නීතිය අදාළ කිරීමට බලය නොලැබිය යුතුය.

23 වන වගන්තිය
1. පවුල සමාජයේ ස්වභාවික මුලික සමුහ ඒකකයයි. සමාජයේ ද රාජ්‍යයේ ද රැකවරණය ලැබීමට එයට හිමිකම් ඇත්තේය.
2. විවාහ වන වයසේ සිටින ස්ත‍්‍රීන්ට හා පුරුෂයින්ට විවාහ වීමටත්, පවුලක් පිහිටුවා ගැනීමටත් තිබෙන අයිතය පිළිගත යුතුයි.
3. විවාහයට ඇතුළත් වීමට අදහස් කරන කාලාත‍්‍රයන්ගේ නිදහස් හා සම්පුර්ණ කැමැත්ත නොමැතිව කිසිම විවාහයක් සිදු නොකළ යුතුය.
4. විවාහය සම්බන්ධයෙන් එය පවත්නා කල්හි මෙන්ම එය විසුරුවා හැරීමේදී, කාලත‍්‍රයන් සම අයිතිවාසිකම් හා සම වගකීම් තිබීම පිළිබඳ ව වත්මන් සම්මුතියේ රාජ්‍ය පාර්ශ්වකරුවන් වගබලා ගත යුතුය. විවාහයක් විසුරුවා හරිනු ලබන අවස්ථාවලදී දරුවන් සඳහා තිබිය යුතු ආරක්ෂාව සඳහා විධිවිධාන සැලසිය යුතුය.

24 වන වගන්තිය
1. සෑම ළමයෙකුටම සිය වර්ගය, වර්ණය, ස්ත‍්‍රී පුරුෂභාවය, භාෂාව, ආගම, ජාතික හෝ සාමාජික සම්භවය පිළිබඳ ප‍්‍රභේදයකින් තොරව ස්වකීය පවුලෙන්, සමාජයෙන් සහ රාජ්‍යයෙන් බාල වයස්කාරයකු වශයෙන් තමාට ලැබිය යුතු රැකවරණය පියවර සඳහා අයිතිය තිබිය යුතුය. 2. සෑම ළමයකුම ඉපදුන විගසම ලියාපදිංචිය කළ යුතු අතර, නමක්ද තැබිය යුතුය.3. සෑම ළමයෙකුටම ජාතියකට අයත්වීමට අයිතියක් ඇත්තේය.

25 වන වගන්තිය
2 වන වගන්තියේ සඳහන් කිසිම ප‍්‍රභේදයකින් තොරව ද අසාධාරණ සීමා කිරීම්වලින් තොරව ද,
(අ) මහජන කටයුතු විෂයෙහිලා කෙළින්ම හෝ නිදහස්ව තෝරා ගනු ලබන නියෝජිතයන් මඟින් හෝ සහභාගී වීමට,
(ආ) නිදහස් හා සමාන ඡුන්දයෙන් සිදුකළ යුතු වුද තෝරන තැනැත්තන්ගේ නිදහස් කැමැත්ත ප‍්‍රකාශ කිරීම සහතික කෙරෙමින් රහස් ඡුන්දයෙන් පැවැත්විය යුතු වුද නිර්ව්‍යාජ වාර මැතිවරණවලදී ඡුන්දය දීමට සහ තෝරා ගනු ලැබීමට ,
(ඇ) සමානත්මභාවයේ පොදු නියමයන් මත සිය රටේ රාජ්‍ය සේවයට ඇතු`ඵ වීමට ,
සෑම පුරවැසියකුටම අයිතිය සහ අවස්ථා තිබිය යුතුය.

26 වන වගන්තිය
සියලූම තැනැත්තෝ නීතිය ඉදිරියෙහි එක සමාන වන්නාහ. තවද කිසිම ප‍්‍රභේදයකින් තොරව නීතියේ සමාන රැකවරණය ලැබීමට හිමිකම් ඇත්තෝය. මේ සම්බන්ධයෙන් ඕනෑම වෙනස්කමක් නීතියෙන් තහනම් විය යුතු අතර, වර්ණය. ස්ත‍්‍රී පුරුෂභාවය, භාෂාව, ආගම, දේශපාලන හෝ වෙනත් මත, ජාතික හෝ සාමාජීය සම්භවය, දේපල , උත්පත්තිය හෝ වෙනත් තත්ත්වයන් යන යම් හේතුවක් මත වෙනස්කම් කිරීමට විරුද්ධව සමාන සහ කාර්යසාධක රැකවරණය නීතියෙන් සහතික කළ යුතුය.

27 වන වගන්තිය
මානව වංශය , ආගම හෝ භාෂාව පදනම් වු සුළු ජන කොටස් සිටින රාජ්‍යයන්හි එම සුළු ජන කොටස්වලට අයත් තැනැත්තන්ට, සිය සමුහයේ අනිකුත් සාමාජිකයන් සමග හවුලේ, සිය සංස්කෘතිය භුක්ති විඳීමට, සිය ආගම ප‍්‍රකාශ කිරීමට සහ ඇදහීමට හෝ සිය භාෂෘව භාවිතා කිරීමට ඇති අයිතිය ප‍්‍රතික්ෂේප නොකළ යුතුය.

IV වන කොටස

28 වන වගන්තිය
1. මිනිස් අයිතිවාසිකම් කමිටුවක් පිහිටුවාලිය යුතුය. (එය මින්මතු මෙම සම්මුතියෙහි කමිටුව යනුවෙන් හඳුන්වනු ලැබේ.) එය සාමාජිකයන් දහ අට දෙනෙකුගෙන් සමන්විත විය යුතු අතර මින්මතු මෙහි ඇතුළත් ප‍්‍රතිපාදන කාර්යයන් ඉටු කළ යුතුය.
2. එම කමිටුව වත්මන් සම්මුතියේ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් ගේ වැසියන්ගෙන් සමන්විත විය යුතු අතර, එම තැනැත්තෝ උසස් චරිතයක් ඇති, මානුෂික අයිතාවාසිකම් ක්ෂේත‍්‍රයෙහි පිළිගත් ප‍්‍රවීණතාවකින් හෙබි අය විය යුත්තාහ. නෛතික පළපුරුදුකම් ඇති තැනැත්තන් කීප දෙනෙකු සහභාගීවීමේ ප‍්‍රයෝජනවත් කම ගැනද සැලකිල්ල යොමු කළ යුතුය.
කමිටුවේ සාමාජිකයන් තෝරා පත් කරගත යුතු අතර ඔවුන් සිය පෞද්ගලික තත්ත්වයෙන් සේවය කළ යුතුය.

29 වන වගන්තිය
1. කමිටුවේ සාමාජිකයන් , 28 වන වගන්තියේ නියමිත සුදුසුකම් ඇත්තා වුද තත්කාර්ය සඳහා මෙම සම්මුතියේ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් විසින් නම් කරනු ලබන්නා වුද පුද්ගලයනගේ ලැයිස්තුවකින් රහස් ඡන්දයේ මාර්ගයෙන් තෝරා පත් කර ගත යුතුය.
2. වත්මන් සම්මුතියේ එක් එක් රාජ්‍ය පාර්ශවකරු විසින් දෙදෙනකුට නොවැඩි ගණනක් නම් කළ හැකිය. මෙම තැනැත්තෝ ඔවුන් නම් කරන රාජ්‍යයේ ජාතිකයෝ විය යුත්තාහ.
3. නැවත නම් කරනු ලැබීමටද කෙනෙකු සුදුසුකම් ලබන්නේය.

30 වන වගන්තිය
1. මුලික ඡන්ද විමසීම මෙම සම්මුතිය බලාත්මක වන දිනට පසුව, හය මසක් ඉක්ම යන්නට පෙරාතුව පැවැත්විය යුතුය.
2. 34 වන වගන්තිය අනුව ප‍්‍රකාශීත පුරප්පාඩුවක් පිරවීමට පවත්වන ඡන්ද වීමසීමක් හැර කමිටුවට පත් කිරීම සඳහා පැවැත්වෙන එක් එක් ඡන්ද විමසීමේ දිනට යටත් පිරිසෙයින් සිව් මසකට පෙර, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් විසින් මෙම සම්මුතියේ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් අමතා , කමිටුවේ සාමාජිකත්වය සඳහා තුන් මසක් ඇතුළත සිය නාම යෝජනා ඉදිරිපත් කරන ලෙස ඔවුන්ට ආරාධනා කළ යුතුය.
3. නම් කරනු ලැබුවන් සහ නම් කළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ද සඳහන් කොට එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් විසින් එසේ නම් කරනු ලැබුවන්ගේ නාමාවලිය අකාරාදී පිළිවෙලින් සකස් කළ යුතු අතර, එක් එක් ඡුන්ද විමසීමට එක් මසකට නොඅඩු කාලයකට පෙර මෙම සම්මුතියේ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් වෙත ඉදිරිපත් කළ යුතුය.
4. කමිටු සාමාජිකයන්ගේ නිලවරණය, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් විසින් එක්සත් ජාතීන්ගේ මුලස්ථානයට කැඳවනු ලබන, මෙම සම්මුතියේ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගේ රැස්වීමක දී පැවැත්විය යුතුය. එම රැස්වීමකදී පැවැත්විය යුතුය. එම රැස්වීමේදී ඒ සඳහා ගණ පුර්ණය වන්නේ, මෙම සම්මුතියේ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගෙන් තුනෙන් දෙකොටසකි. කමිටුවට තෝරා පත් කර ගනු ලබන තැනැත්තන් වන්නේ විශාලම ඡන්ද සංඛ්‍යාව සහ පැමිණ සිටිනා ඡන්දය දුන් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගේ බහුතර ඡන්දය ලැබු අයය.

31 වන වගන්තිය
1. කමිටුවට එකම රාජ්‍යයෙන් එක ජාතිකයකුට වඩා සිටිය නොහැකිය.
2. කමිටුවට සාමාජිකයන් තෝරා පත්කර ගැනීමේදී සාමාජිකත්වය සාධාරණ පරිදි භූගෝලිය ලෙස බෙදී පැවතීමත් විවධාකාර ශිෂ්ඨාචාර සහ ප‍්‍රධාන නීති පද්ධති නියෝජනය වීමත් ගැන සැලකිලිමත් විය යුතුය.

32 වන වගන්තිය
1. කමිටුවේ සාමාජිකයන් සිව් අවුරුදු කාල පරිච්ඡේදයක් සඳහා තෝරා පත්කර ගත යුතුය. නැවත නම් කරනු ලැබුවහොත් ඔවුහු නැවත තෝරා පත් කර ගනු ලැබීමට සුදුස්සෝ වන්නාහ. එසේ වුවද පළමුවන ඡන්ද විමසීමේදී තෝරා පත් කරගනු ලබන සාමාජිකයන් නව දෙනෙකුගේ නිල කාලය දෑවුරුද්දක් අවසානයේදී අවසන් විය යුතුය. පළමු වන ඡුන්ද විමසීම අවසන් වු වහාම මෙම සාමාජිකයන් නව දෙනා 30 වන වගන්තියේ 4 වන ඡේදයේ සඳහන් රැස්වීමේ සභාපති විසින් කුසපත් ඇදීමෙන් තෝරා ගත යුතුය.
2. නිල කාලය අවසානයේ පවත්වන ලද ඡන්ද විමසීම් මෙම සම්මුතියේ මෙම කොටසේ කලින් දැක්වෙන වගන්තිවලට අනුව පැවැත්විය යුතුය.

33 වන වගන්තිය
1. කමිටුවේ සාමාජිකයකු තාවකාලිකව නොපැමිණීම හැරුණු විට වෙනත් හේතුවක් නිසා ඔහුගේ කටයුතු කිරීම අවසන් වී ඇති බව අනෙක් සාමාජිකයනගේ එ්කමතික තීරණය වන්නේ නම්, කමිටුවේ සභාපති විසින් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් වෙත දැනුම් දිය යුතු අතර, ඔහු විසින් එවිට සාමාජිකයාගේ අසුන පුරප්පාඩු වී ඇති බව පූකාශයට පත් කළ යුතුය.
2. කමිටුවේ සාමාජිකයකු මියගිය හොත් හෝ ඉල්ලා අස් වුවහොත් හෝ ඒ බව සභාපති විසින් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා ලේකම් ට වහාම දැනුම් දිය යුතු අතර, මරණය සිදු වු දිනයේ හෝ ඉල්ලා අස්වීම ක‍්‍රියාත්මක වු දිනයේ සිට එම අසුන පුරප්පාඩු වු බව ප‍්‍රකාශයට පත්කළ යුතුය.

34 වන වගන්තිය
1. පුරප්පාඩුවක් ඇති වී තිබෙන බව 33 වැනි වගන්තියට අනුව ප‍්‍රකාශයට පත් කරනු ලැබු විට, අලූතෙන් සාමාජිකයකු පත් කළ යුතු වුයේ යම් සාමාජිකයකු වෙනුවෙන් නම් එම සාමාජිකයාගේ නිල කාලය, පුරප්පාඩුව ප‍්‍රකාශයට පත් කොට මාස හයක් ඇතුළත අවසන් නොවේ නම්, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් විසින් මේ සම්මුතියට අයත් වන එක් එක් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුට දැනුම් දිය යුතු අතර ,පුරප්පාඩු පිරවීම සඳහා 29 වන වගන්තියට අනුව මාස දෙකක් ඇතුළත නාමයෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමට එම රාජ්‍යයට හැකිය.
2. මෙසේ නාමයෝජනා කරනු ලබන තැනැත්තන්ගේ නම් අකාරාදී පිළිවෙලට සඳහන් වන ලැයිස්තුවක් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් තුමා විසින් සකස් කළ යුතු අතර ,එය මේ සම්මුතියට අයත්වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් වෙත ඉදිරිපත් කළ යුතුය. එවිට පුරප්පාඩු පිරවීම සඳහා වු ඡුන්දය මෙම සම්මුතියේ මේ කොටසෙහි අදාළ විධිවිධානයන්ට අනුව පැවැත්විය යුතුය.
3. 33 වැනි වගන්තියට අනුව ප‍්‍රකාශයට පත් කරනු ලැබු පුරප්පාඩුවක් පිරවීම සඳහා පත් කරනු ලැබු කමිටුවේ සාමාජිකයකු, එම වගන්තියේ විධිවිධාන යටතේ කමිටුවේ අසුන හැර ගිය සාමාජිකයාගේ ඉතරි නිල කාලය සඳහා නිලය දරන්නේය.

35 වන වගන්තිය
කමිටුවේ සාමාජිකයන්ට, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලයේ අනුමැතියට යටත්ව කමිටුවේ වගකීම් වල වැදගත්කම අනුව සලකා මහා මණ්ඩලය විසින් තීරණය කරනු ලබන කොන්දේසීවලට සහ නියමයන්ට අනුව එක්සත් ජාතීන්ගේ සම්පත් වලින් පඩිනඩි ලැබිය යුතුය.

36 වන වගන්තිය
මේ සම්මුතිය යටතේ කමිටුවේ කාර්ය කාර්යක්ෂමව සපුරාලීම සඳහා අවශ්‍ය කාර්ය මණ්ඩලය සහ පහසුකම් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් විසින් සපයා දිය යුතුය.

37 වන වගන්තිය
1. කමිටුවේ ආරම්භක රැස්වීම එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් විසින්, එක්සත් ජාතීන්ගේ මුලස්ථානයේදී කැඳවිය යුතුය.
2. ආරම්භක රැස්වීමෙන් පසුව , කමිටුවේ කාර්ය පටිපාටියට අයත් රීතිවල විධිවිධාන සලස්වනු ලබන අවස්ථාවලදී රැස්විය යුතුය.
3. කමිටුව සාමාන්‍යයෙන් රැස්විය යුත්තේ එක්සත් ජාතීන්ගේ මුලස්ථානයේ හෝ ජීනීවා හි එක්සත් ජාතීන්ගේ කාර්යාලයේය.

38 වන වගන්තිය
කමිටුවේ සෑම සාමාජිකයකු ම, තම රාජකාරී කටයුතු භාර ගැනීමට කලින්, තම කාර්යයන් අපක්ෂපාතව සහ අවංකව ඉටු කරන බවට ගම්බීර ප‍්‍රකාශයක් විවෘත කමිටුවේදී කළ යුතුය.

39 වන වගන්තිය
1. කමිටුව විසින් කමිටුවේ නිලධාරීන් පත් කරගත යුතතේ අවුරුදු දෙකක කාලයකටය. ඔවුන් නැවත වරක් පත් කරගනු ලැබිය හැකිය.
2. කමිටුව විසින් තමන්ගේම කාර්ය පටිපාටි රීති සකස් කරගත යුතු නමුත්, මෙහි රීති මගින් වෙනත් දේ අතර ,
(අ) ඝණ පුර්ණය සාමාජිකයන් දොළසක් විය යුතු බවටත්,
(ආ) කමිටුවේ තීරණ, පැමිණ සිටියා වු සාමාජිකයන්ගේ වැඩි ඡන්දයෙන් කළ යුතු බවටත් , විධිවිධාන සැලැස්විය යුතුය.

40 වන වගන්තිය
මේ මඟින් පිළිගෙන ඇති අයිතිවාසිකම් ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා යොදාගෙන අත්තා වු පියවර සහ එම අයිතිවාසිකම් භුක්ති විඳීම සම්බන්ධව ලබා ඇති ප‍්‍රගතිය පිළිබඳ වාර්තා,
(අ) අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් සම්බන්ධයෙන් මෙම සම්මුතිය ක‍්‍රියාත්මක වීමෙන් එක අවුරුද්දක් ඇතුළත ද,
(ආ) ඉන් පසුවද, කමිටුව එසේ ඉල්ලා සිටින ඕනෑම අවස්ථාවක ද,
ඉදිරිපත් කිරීමට මේ සම්මුතියට අයත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ පොරොන්දු වෙති.
2. සියලූම වාර්තා එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් වෙත ඉදිරිපත් කළ යුතු අතර, සලකා බැලීම සඳහා ඔහු විසින් ඒවා කමිටුව වෙත යැවිය යුතුය. මේ ගිවිසුම ක‍්‍රියාත්මක කිරීම කෙරෙහි බලපාන සාධක සහ දුෂ්කරතා තිබේ නම්, ඒවා වාර්තාවල සඳහන් විය යුතුය.
3. වාර්තාවලින් විශේෂිත ආයතනවල කාර්ය ක්ෂේත‍්‍රයට ඇතුළත් වන කොටස් වල පිටපත් කමිටුව සමග සාකච්ඡා කිරීමෙන් පසුව එම ආයතනවලට යැවීමට එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම්ට හැකිය.
4. මේ සම්මුතියට අයත්වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් විසින් ඉදිරපත් කරනු ලබන වාර්තා කමිටුව විසින් අධ්‍යනය කළ යුතුය. තම වාර්තා ද අදාළ යැයි කමිටුව සලකන පොදු අදහස් ද එය විසින් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් වෙත යැවිය යුතුය. මේ අදහස් මේ සම්මුතියට අයත් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගෙන් ලැබුණු වාර්තාවල පිටපත් සමඟ ආර්ථික හා සාමාජික මණ්ඩලය වෙත යැවීමටද කමිටුවට හැකිය.
5. මේ වගන්තිය යටතේ 4 වැනි ඡේදයට අනුව දක්වනු ලැබිය හැකි අදහස් පිළිබඳ නිරීක්ෂණයන්ද කමිටුව වෙත ඉදිරිපත් කිරීමට මේ සම්මුතියට අයත් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ට හැකිය.

41 වන වගන්තිය
1. අන්‍ය රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෙකු මේ සම්මුතියට යටතේ සිය බැඳීම් ඉටු නොකරන බවට යම් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකු කියා සිටින බවට ඉදිරිපත් කෙරෙන ලියවිල්ලක් භාර ගැනීමට සහ සලකා බැලීමට කමිටුවක් ඇති ප‍්‍රවිණතාව තමන් විසින් පිළි ගන්නා බව මේ වගන්තිය යටතේ ඕනෑම අවස්ථාවක ප‍්‍රකාශ කිරීමට මේ සම්මුතියට අයත් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකුට හැකිය. මේ වගන්තිය යටතේ වු ලියවිලි පිළිගනු සහ සලකා බලනු ලැබිය හැක්කේ, කමිටුවේ ප‍්‍රවීණතාව පිළි ගනිමින් ප‍්‍රකාශයක් කර ඇති රාජ්‍ය පාර්ශ්වකරුවකු විසින් ඉදිරිපත් කර ඇත්නම් පමණි.එබඳු ප‍්‍රකාශයක් කර නැති රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකුට අදාළ කිසිම ලියවිල්ලක් කමිටුව විසින් පිළි නොගත යුතුය. මේ වගන්තිය යටතේ ලැබෙන ලියවිලි ගැන කටයුතු කළ යුත්තේ පහත දැක්වෙන කාර්ය පටිපාටියට අනුවය.
(අ) අන්‍ය රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකු මේ සම්මුතියේ විධිවිධාන ක‍්‍රියාත්මක නොකරන බව, මේ සම්මුතියට අයත් රාජ්‍ය පාර්ශ්වකරුවකු විසින් සලකනු ලැබේ නම්,එම කාරණය ලියවිල්ලක් මඟින් රාජ්‍ය පාර්ශ්වකරුගේ අවධානයට යොමු කිරීමට එම පාර්ශ්වකරුට හැකිය.
අදාළ කාරණය සම්බන්ධයෙන් යොදාගෙන ඇත්තා වු, යොදා ගැනීමට තිබෙන්නා වු සහ යොදාගත හැකි වු ප‍්‍රතිකර්ම සහ අභ්‍යන්තර කාර්ය පටිපාටිය පිළිබඳ සහනයක් හැකි තරමට සහ අදාළ තරමට ඇතුළත් වන කාරණය පිළිබඳ විස්තරයක් හෝ එය පැහැදිලි කෙරෙන වෙනත් ප‍්‍රකාශයක් හෝ ලියවිල්ලක් ලැබීමෙන් මාස තුනක් ඇතුළත, ලියවිල්ල ලැබුණූ රාජ්‍යය විසින් ලියවිල්ල එවු රාජ්‍යයට ලබා දිය යුතුය.
(අ) ලියවිල්ල ලබන රාජ්‍යයට මුලි ලියවිල්ල ලැබීමෙන් පසු මාස හයක් ඇතුළත රාජ්‍යය පාර්ශවකරුවන් දෙගොල්ලන්ම සෑහීමට පත්වන පරිදි කාරණය හරිගස්වා නොගතහොත්, කම්ටුවට සහ අනෙක් රාජ්‍යයට දෙන නිවේදනයක් මඟින්, කාරණය කමිටුව වෙත ඉදිරිපත් කිරීමට එක් එක් රාජ්‍යයට හිමිකම් ඇත්තේය.
(ආ)කමිටුව වෙත යොමු කරන ලද කාරණයක් ගැන එය විසින් කටයුතු කළ යුත්තේ, පොදුවේ පිළිගත් අන්තර් ජාතික නීතියේ මුලධර්මවලට අනුව, කාරණයට අදාළ අභ්‍යන්තර ප‍්‍රතිකර්ම සියල්ලක්ම උපයෝගී කොට ගෙන සහ ඒ සියල්ලක්ම අවසන්ව ඇති බවත් සොයා බැලීමෙන් පසුව පමණකි. ප‍්‍රතිකර්ම යොදවා ගැනීම සාධාරණ අන්දමින් දිග්ගැස්සුණු අවස්ථාවල දී අනුගමනය කරන රීතිය මෙය නොවිය යුතුය.
(ඇ) මේ වගන්තිය යටතේ ලියවිලි පරීක්ෂා කරන විට, කමිටුව විසින් පැවැත්විය යුතතේ සංවෘත රැස්වීම්ය.
(ඉ) මේ සම්මුතියේ පිළිගෙන ඇති පරිදි මානව අයිතිවාසිකම් වලට සහ බහුවිධ මුලික නිදහසට ඇති ගෞරවය පදනම් කොටගෙන කාරණය මිත‍්‍ර ලීලාවෙන් විසඳ ගැනීමේ අරමුණ ඇතිව, කමිටුව විසින්තම නිල තත්ත්වයේ ප‍්‍රයෝජන (ඇ) උප ඡේදයේ විධිවිධානයන්ට යටත්ව රාජ්‍ය පාර්ශ්වකරුවන්ට ලබාදිය යුතුය.
(ඊ) කමිටුව වෙත යොමු කරනු ලැබු කාරණයක් සම්බන්ධයෙන් , අදාළ තොරතුරු සපයන ලෙස(ඈ) උප ඡේදයෙහි සඳහන් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගෙන් ඉල්ලා සිටීමට කමිටුවට හැකිය.
(උ) කාරණය කමිටුවේ ද සාකච්ඡා වන විට, නියෝජනය කරනු ලැබීමේ සහ වාචිකව සහ / හෝ ලිඛිතව කරුණු ඉදිරිපත් කිරීමේ අයිතිය (ආ) උප ඡේදයේ සඳහන් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ට තිබිය යුතුය.
(ඌ) (ආ) උප ඡේදයෙහි නිවේදනයක් ලැබුණු දිනයෙන් පසු මාස දොළහක් ඇතුළත කමිටුව විසින් වාර්තාවක් ඉදිරිපත් තළ යුතුය.
(ii) (ඉ)උප ඡේදයෙහි කොන්දේසි ප‍්‍රකාර විසඳුමක් ඇති කරගනු ලැබුවහොත් කමිටුව විසින් තම වාර්තාව කරුණු පිළිබඳ සහ විසඳුම පිළිබඳ කෙටි ප‍්‍රකාශයකට සීමා කළ යුතුය.
අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද ලිඛිත සැල කිරීම් සහ වාචික සැලකිරීම් වාර්තාගත සටහන් පත‍්‍රයට වාර්තාවට අමුණා යැවිය යුතුය. හැම කරුණක් සම්බන්ධයෙන් ම වාර්තාව අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරු වෙත යැවිය යුතුය.
2. මේ වගන්තියේ විධිවිධාන , මේ සම්මුතියට අයත්, රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් දහයක් මේ වගන්තියේ 1 වැනි ඡේදය යටතේ කරන ලද ප‍්‍රකාශයක් කරනු ලැබු විට, වලංගු බවට පත් වන්නේය. එම ප‍්‍රකාශ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් විසින් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් වෙත තැන්පත් කර තිබිය යුතු අතර, එහි පිටපත් ඔහු විසින් අනෙක් රාජ්‍යයන් වෙත යැවිය යුතුය. යම් ප‍්‍රකාශයක් මහ ලේකම් වෙත කරන නිවේදනයක් මඟින් ඉල්ලා අස්කර ගත හැකිය. එසේ ඉල්ලා අස්කර ගැනීම හේතු කොට ගෙන මේ වගන්තිය යටතේ එ් වනවිටත් යවා තිබුණු ලියවිල්ලක විෂය කරුණු වු යම් කාරණයක් ගැන සලකා බැලීම කෙරේ හානියක් නොවිය යුතුය. අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරු අලූත් ප‍්‍රකාශයක් කර තිබුණේ නම් මිස, ප‍්‍රකාශය ඉල්ලා අස්කර ගැනීමේ නිවේදනය මහ ලේකම් වෙත ලැබීමෙන් පසුව කිසිම රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකු විසින් ඉදිරිපත් කෙරෙන තවත් ලියවිල්ලක් භාර නොගත යුතුය.

42 වන වගන්තිය
1. (අ) 41 වැනි වගන්තියට අනුව කමිටුව වෙත යොමු කරනු ලැබු කාරණයක අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් සෑහීමට පත්වන හැටියට විසඳගනු නොලැබුනොත්, අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගේ පුර්ව කැමැත්ත ඇතිව, (මෙහි මින්මතු කොමිෂන් සභාව යනුවෙන් හඳුන්වන ලබන) තත්කාර්ය, සමාදාන කොමිෂන් සභාවක් පත් කිරීමට කම්ටුවට හැකිය. මේ සම්මුතියට ඇති ගෞරවය පදනම් කොට ගෙන, කාරණය පිළිබඳ මිත‍්‍ර ලීලාවෙන් බේරුමක් සඳහා කොමිෂන් සභාවේ නිල තත්ත්වයේ වාසිය ලබාදිය යුතුය.
(ආ) කොමිෂන් සභාව, රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ට පිළිගත හැකි පුද්ගලයන් පස් දෙනෙකුගෙන් සමන්විත විය යුතුය. මුළු කොමිෂන් සභාව ම හෝ කොමිෂන් සභාවෙන් කොටසක් හෝ සමන්විත විය යුතු අය ගැන තුන් මාසයක් ඇතුළත එකඟත්වයට පැමිණීමට අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ට නොහැකිවුවහොත්, එකඟත්වයට එළඹීමට නොහැකි වුයේ කොමිෂමේ යම් යම් සාමාජිකයන් සම්බන්ධයෙන් නම්, එම සාමාජිකයන් කමිටුවේ තුනෙන් දෙකක වැඩි ඡන්දයෙන්, කම්ටුවේ සාමාජිකයන් අතුරෙන් රහස් ඡන්දයෙන් පත් කරගතයුතුය.
2. කොමිෂන් සභාවේ සාමාජිකයන් කටයුතු කළ යුත්තේ පෞද්ගලික තත්ත්වයෙනි. ඔවුන් අදාළ පාර්ශවකාර රාජ්‍යක හෝ යම් සම්මුතියට පාර්ශවකරුවකු නොවන රාජ්‍යයක හෝ 41 වැනි වගන්තිය යටතේ ප‍්‍රකාශයක් කර නැති පාර්ශවකාර රාජ්‍යක හෝ රටවැසියෙකු නොවිය යුතුය.
3. කොමිෂන් සභාව විසින් සිය සභාපතිවරයා පත් කරගත යුතු අතර, සිය කාර්යපටිපාටිය ද සම්මත කරගත යුතුය.
4. කොමිෂන් සභාවේ රැස්වීම් සාමාන්‍යයෙන් පැවැත්විය යුත්තේ එක්සත් ජාතීන්ගේ මුලස්ථානයේ හෝ ජිනීවා එක්සත් ජාතීන්ගේ කාර්යාලයෙහිය. එතෙකුදු වුවද, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් හා අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් සමග සාකච්ඡා කොට කොමිෂන් සභාව තීරණය කරන වෙනත් සුදුසු ස්ථානවලද රැස්වීම් පැවැත්විය හැකිය.
5. 36 වැනි වගන්තිය අනුව ඇති කරන ලද ලේකම් කාර්යාලය , මේ වගන්තිය යටතේ පත් කරන ලද කොමිෂන් සභාවලටද සේවය කළ යුතුය.
6. කම්ටුව වෙත ලැබුණා වු සහ එය විසින් සසඳා බලන ලද්දා වු තොරතුරු කොමිෂන් සභාවට ලබාදිය යුතු අතර, වෙනත් අදාළ තොරතුරු තිබේ නම්, ඒවා සපයා දෙන ලෙස රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගෙන් ඉල්ලා යැවීමට කොමිෂන් සභාවට හැකිය.
7. කාරණය කොමිෂන් සභාව විසින් සම්පුර්ණයෙන්ම සලකා බලනු ලැබීමෙන් පසුව, එනමුත් කාරණය ගැන දන්වනු ලැබීමෙන් මාස ෙදාළහක් ඉකුත්වීමට කලින්, අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් වෙත යැවීම සඳහා වාර්තාවක්, කොමිෂන් සභාව විසින් කමිටුවේ සභාපතිවරයා වෙත ඉදිරිපත් කළ යුතුය.
(අ) කාරණය සලකා බැලීම මාස ෙදාළහක් ඇතුළත අවසන් කිරීමට කොමිෂන් සභාවට නොහැකි නම් , සිය වාර්තාව කාරණය සලකා බැලීම පවතින්නේ කුමන තත්ත්වයක ද යන බව පිළිබඳ කෙටි ප‍්‍රකාශයකට සීමා කළ යුතුය.
(ආ) මේ සම්මුතිය මඟින් පිළිගෙන ඇති මානව අයිතිවාසිකම්වලට ඇති ගෞරවය පදනම් කොටගෙන කාරණය පිළිබඳ සුහද විසඳුමකට එළඹුනහොත් , කොමිෂන් සභාව විසින්, සිය වාර්තාව, සිද්ධි සහ එළඹි විසඳුම පිළිබඳ කෙටි ප‍්‍රකාශයකට සීමා කළ යුතුය.
(ඇ) (ආ) වැනි උප ඡේදයෙහි කොන්දේසී ප‍්‍රකාර විසඳුමක් ඇති කරගනු නොලැබුනහොත් අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් අතරේ පවත්නා විසඳිය යුතු ප‍්‍රශ්ණවලට සම්බන්ධ සිද්ධි පිළිබඳ සියලූම ප‍්‍රශ්න සම්බන්ධ සිය තීරණය ද සුහද විසඳුමක් ඇති කර ගැන්මට ඇති හැකියාව පිළිබඳ සිය මතය ද කොමිෂන් සභාවේ වාර්තාවේ ඇතුළත් විය යුතුය. අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශ්වකරුවන් විසින් කරන ලද ලිඛිත සැලකිරීම් සහ වාචික සැලකිරීම් වාර්තා ලේඛනයක් ද මේ වාර්තාවේ අඩංගු විය යුතුය.
(ඇ) කොමිෂන් සභාවේ වාර්තාව ඉදිරිපත් කරනු ලැබුවේ(ඇ) උප ඡේදයේ යටතේ නම්, තමන් කොමිෂන් සභාවේ වාර්තාවේ ඇතුළත් කරුණු පිළි ගන්නවාද නැද්ද යන බව වාර්තාව ලැබී මාස තුනක් ඇතුළත, අදාළ පාර්ශවකරුවන් විසින් කමිටුවේ සභාපති වෙත දැනුම් දිය යුතුය.
8. මේ වගන්තියේ විධිවිධාන හේතු කොට ගෙන 41 වැනි වගන්තිය යටතේ කමිටුවේ වගකීම්වලට හානියක් නොවිය යුතුය.
9. කොමිෂන් සභාවේ සාමාජිකයන්ගේ වියදම්, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් විසින් සකස් කරනු ලබන ඇස්තමේන්තුවලට අනුව, අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් අතර සමසේ බෙදා හැරිය යුතුය.
10. මේ වගන්තියේ 9 වැනි ෙඡ්දයට අනුව අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් විසින් ප‍්‍රති පුර්ණය කිරීමට කලින් වියදම ගෙවීමට අවශ්‍ය නම් කොමිෂන් සභාවේ සාමාජිකයන්ගේ ගාස්තු ගෙවීමට එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් බලය ඇත්තේය.

43 වන වගන්තිය
කමිටුවේ ද, 42 වැනි වගන්තිය යටතේ පත් කරනු ලැබිය හැකි තත්කාර්ය සාමදාන කොමිෂන් සභාවල සාමාජිකයන්ට ද, එක්සත් ජාතීන්ගේ වරප‍්‍රසාද සහ විශේෂ මුක්ති පිළිබඳ ගිවිසුම්වලට අදාළ කොටස්වල නියම කොට ඇති පරිද එක්සත් ජාතීන්ගේ දුත මණ්ඩලවල නියුතු විශේෂඥයන්ට හිමි පහසුකම්, වරප‍්‍රසාද සහ සේවා මුක්ති යන දේවලට හිමිකම් ඇත්තේය.

44 වන වගන්තිය
මේ වගන්තිය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා වු විධිවිධාන, එක්සත් ජාතීනගේ සංස්ථාපන නීත්‍යානුකූල ලේඛන සහ සම්මුති මඟින් හෝ යටතේ හෝ මානව අයිතිවාසිකම් ක්ෂේත‍්‍රයෙහි නියම කොට ඇත්තා වු කාර්ය පටිපාටිවලට හානියක් නොවන ආකාරයට වලංගු විය යුතු අතර, තම තමන් අතරේ වු පොදු හා විශේෂ අන්තර්ජාතික ගිවිසුම්වලට අනුව ආරවුලක් සමථයකට පත් කිරීම සඳහා වු සෙසු කාර්ය පටිපාටි උපයෝගී කර ගැනීමෙන් මෙ සම්මුතියට අයත් වන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් වැළාක්වීමක් ද නොවිය යුතුය.

45 වන වගන්තිය
තම කටයුතු පිළිබඳ වාර්තාවක්, කමිටුව විසින් ආර්ථික හා සමාජයීය මණ්ඩලය මගින් එක්සත් ජාතීන්ගේ මණ්ඩලය වෙත ඉදිරිපත් කළ යුතුය.
v වන කොටස

46 වන වගන්තිය
මෙම සම්මුතිය යටතේ සලකා බැලෙන කාරණා සම්බන්ධයෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ විවිධ ආයතනවල හා විශේෂිත ආයතනවල ඒ ඒ වගකීම් විග‍්‍රහ කෙරෙන එක්සත් ජාතීන්ගේ ප‍්‍රඥප්තියෙහි හා විශේෂිත ආයතනවල ව්‍යවස්ථාවන්හි කියැවෙන විධිවිධාන කිසිවකට මෙම සම්මුතියෙහි සඳහන් කිසිවක් නිසා හානියක් සිදුවන්නේ යයි අර්ථ නිරූපණය කොට නොගත යුතුය.

47 වන වගන්තිය
තමන්ගේ ස්වභාවික ධනය හා සම්පත් සම්පුර්ණයෙන් ද නිදහසින් යුතුව ද භුක්ති විඳීමෙහි හා ප‍්‍රයෝජනයට ගැනීමෙහිලා සියලූ ජාතීන් සතු නෛසර්ගික අයිතියට මෙම සම්මුතියෙහි සඳහන් කිසිවක් නිසා හානි සිදුවන්නේ යයි අර්ථ නිරූපණය කොට නොගත යුතුය.

48 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතියෙහි එක්සත් ජාතීන්ගේ කිසියම් රාජ්‍ය සාමාජිකයකු හෝ එක්සත් ජාතීන්ගේ විශේෂිත ආයතන කිසිවක සාමාජිකයකු හෝ අන්තර් ජාතික අධිකරණ ව්‍යවස්ථාවෙහි රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකු හෝ මෙම සම්මුතියට පාර්ශවකරුවකු වන ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය විසින් ආරාධනා කරනු ලැබු වෙනත් කිසියම් රාජ්‍යයක් හෝ විසින් අත්සන් කරනු ලැබීම සඳහා විවෘතව පවත්නේය.
2. මෙම සම්මුතියට ස්ථිර කරනු ලැබීමට යටත් වන්නේය. ස්ථිර කිරීමේ නිත්‍යානුකූල ලේඛන එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් වෙත භාරදිය යුතුය.
3. මෙම සම්මුකිය මෙම වගන්තියේ 1 වැනි ඡේදයෙහි සඳහන් වන කවර රාජ්‍යයක් විසින් වුවද ඇතුළත් වීම සඳහා විවෘතව පැවතිය යුතුය.
4. එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් වෙත ඇතුළත් වීමේ නිත්‍යානුකූල ලේඛනයක් භාරදීමෙන් අනුමැතිය ක‍්‍රියාත්මක කළ යුතුය.5. එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් විසින් මෙම සම්මුතිය අත්සන් තැබු හෝ ඊට ඇතුළත් වු සියලූම රාජ්‍යයන්ට ස්ථිර කිරීමේ හෝ ඇතුළත්වීමේ ඒ ඒ නීත්‍යානුකූ ලේඛන සම්බන්ධයෙන් දැනුම් දිය යුතුය.

49 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතිය ස්ථීර කිරීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනය හෝ ඇතළත් වීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනය යන මෙවායින් තිස්පස් වැනි ලේඛනය එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් වෙත භාර දෙනු ලැබු දිනයෙහි සිට තෙමසක් ඉක්ම යාමෙන් පසු බලාත්මක විය යුතුය.
2. තිස්පස් වැනි ස්ථීර කිරීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනය හෝ ඇතළත් වීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනය යන මෙවායින් තිස්පස් වැනි ලේඛනය එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් වෙත භාර දෙනු ලැබු දිනයෙහි සිට තෙමසක් ඉක්ම යාමෙන් පසු බලාත්මක විය යුතුය.
3. තිස්පස් වැනි ස්ථීර කිරීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනය හෝ ඇතළත් වීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනය භාරදෙනු ලැබීමෙන් පසු මෙම සම්මුතියට ස්ථිර කරන හෝ ඊට ඇතුළත්වන ඒ ඒ රාජ්‍යයන් සම්බන්ධයෙන් එම රාජ්‍ය තම තමන්ගේ ස්ථීර කිරීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනය හෝ ඇතුළත්වීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනය භාර දෙනු ලැබු දිනයෙහි සිට තෙමසක් ඉක්ම යාමෙන් පසු මෙම සම්මුතිය බලාත්මක විය යුතුය.

50 වන වගන්තිය
මෙම සම්මුතියෙහි විධිවිධාන සීමාවන්ගෙන් හෝ ව්‍යතිරේකයන්ගෙන් හෝ තොරව ඒකාබද්ධ රාජ්‍යවල සියලූම කොටස් කෙරෙහි අදාළ විය යුතුය.

51 වන වගන්තිය
1. මෙම සම්මුතියෙහි කවර හෝ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකු විසින් සංශෝධන යෝජනා කොට එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් වෙත ඉදිරිපත් කළ හැකිය. එවිට මහ ලේකම් , එම යෝජනා සලකා බලා, ඒ ගැන ඡන්ද විමසනු සඳහා ,රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගේ සම්මේලනයක් පැවැත්වීම අවශ්‍ය ලෙස සලකන්නේදැයි තමාට දන්වන ලෙස ඉල්ලූම් කොට ඒ සමඟ මෙම සම්මුතියෙහි රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් වෙත එම යෝජිත සංශේධන බෙදා හැරිය යුතුය. රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගෙන් යටත් පිරිසෙයින් තුනෙන් එකක් වන කොටසක් එබඳු සම්මේලනයක් පැවැත් වීම අවශ්‍ය ලෙස සලකන්නේ නම් මහ ලේකම් විසින් එක්සත් ජාතීන්ගේ අනුග‍්‍රහය යටත් සම්මේලනයක් කැඳවිය යුතුය. එම සම්මේලනයට පැමිණ ඡන්දය දෙන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් අතුරින් වැඩි සංඛ්‍යාවක් විසින් පිළිගනු ලබන කවර හෝ සංශෝධනයක් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය වෙත අනුමැතිය ලබා ගැනීම සඳහා ඉදිරිපත් කළ යුතුය.
2. සංශෝධනයක්, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය විසින් අනුමත කරනු ලැබ මෙම සංධානය අයත් රාජ්‍ය පාර්ශ්වකරුවන් අතරින් තුනෙන් දෙකක වැඩි ඡන්ද ඒ ඒ රාජ්‍යවල ව්‍යවස්ථාදායක පද්ධති අනුව ලබා පිළි ගැණුනු පසු බලාත්මක විය යුතුය.
3. එම සංශෝධන බලාත්මක වු කල්හි ඒවා පිළිගනු ලැබු රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් ඒවායින් බැඳී සිටිය යුතුය. අනිකුත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් වත්මන් සංධානයේ විධිවිධානවලින් හා එම රාජ්‍යයන් විසින් කලින් පිළිගනු ලැබු කවර හෝ සංශෝධනවලින් එවකටත් බැඳී සිටිය යුතුය.

52 වන වගන්තිය
48 වැනි වගන්තිය 5 වන ෙඡ්දය යටතේ කරනු ලැබු දැනුම්දීම් කෙසේ වෙතත් එ් නොතකා එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් විසින් එම වගන්තියේ 1 වන ඡේදයෙහි සඳහන් සියලූම රාජ්‍යයන් වෙත මෙහි පහත දැක්වෙන විස්තර දැන්විය යුතුය,
(අ) 48 වන වගන්තියේ යටත් වන අත්සන් කිරීම් , ස්ථිර කිරීම හා ඇතුළත් කිරීම් (ආ) 49 වන වගන්තිය යටතේ වත්මන් සංධාන බලාත්මක වන දිනය සහ 51 වන වගන්තිය යටතේ කිසියම් සංශෝධනයක් බලාත්මක වන දිනය.

53 වන වගන්තිය
1. චීන,ඉංග‍්‍රීසි, ප‍්‍රංශ, රුසියන්, හා ස්පාඤ්ඤ පිටපත් ද එක සමානව නිවැරදි වන මෙම සම්මුතිය එක්සත් ජාතීන්ගේ ලේඛනාගාරයෙහි තැන්පත් කළ යුතුය.
2. එක්සත් ජාතීන්ගේ මණ්ඩලයේ මහ ලේකම් විසින් සම්මුතියේ 48 වන වගන්තියෙහි සඳහන් වන සියලූම රාජ්‍යයන් වෙත මෙම සම්මුතියෙහි සහතික කළ පිටපත් යැවිය හැකිය.

මරණ දඬුවම අහෝසි කිරීම අරමුණු කොටගෙන සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබද අන්තර්ජාතික සම්මුතියට එකතු කළ දෙවැනි වෛකල්පිත ගිවිසුම

1989 දෙසැම්බර් 15 වෙනි දින අංක 44/28 දරණ මහා මණ්ඩල යෝජනාවෙන් ප‍්‍රකාශයට පත්කොට සම්මත කර ගන්නා ලදි.
මේ ගිවිසුමේ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ මරණ දඬුවම අහෝසි කිරීම මානව අභිමානය පෝෂණය කිරීමටවත්, මානව අයිතිවාසිකම්වල ක‍්‍රමික සංවර්ධනයටත් ඉවහල් වන බව පිළි ගනිමින්.
1948 දෙසැම්බර් 10 වැනිදා සම්මත කොටගත් මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ අන්තර් ජාතික සම්මුතියේ හයවැනි වගන්තිය සිහිපත් කරමින්,
සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබද අන්තර්ජාතික සම්මුතියේ 6 වැනි වගන්තිය මරණ දඬුවම අහෝසි කිරීම සුදුසුයැයි දැඩිව යෝජනා කරන අයුරින් ඒ ගැන සඳහන් කර ඇති බව සටහන් කරමින්,
මරණ දඬුවම අහෝසි කිරීමට ගනු ලබන සියලූ ක‍්‍රියා මාර්ග ජීවත් වීමට ඇති අයිතිය භුක්ති විදීම තව දුරටත් තහවුරු කිරීමක් සේ සැලකිය යුතු බව ඒත්තු ගෙන,
මරණ දඬුවම අහෝසි කිරීමේ අන්තර්ජාතික ප‍්‍රතිඥාවකට කැපවීමේ අභිලාෂය ඇතිව,
පහත සඳහන් අයුරින් එකඟත්වයට පැමිණියහ.

1 වන වගන්තිය
1.මේ ගිවිසුමේ පාර්ශවකාර රාජ්‍යයක අධිකරණ බල ප‍්‍රදේශය ඇතුලත කවරෙක් හෝ මරණ දඩුවමට භාජනය නොකළ යුත්තේය.
2.සෑම පාර්ශවකාර රාජ්‍යයක්ම තම අධිකරණ බල ප‍්‍රදේශය තුළ මරණ දඬුවම අහෝසි කිරීමට අවශ්‍ය සෑම ක‍්‍රියා මාර්ගයක්ම ගත යුත්තේය.

2 වන වගන්තිය
1.යුද්ධ කාලයකදී සිදු කෙරෙන යුද්ධමය ස්වාභාවයක් ගත් අතිශය බරපතල අපරාධයක් සම්බන්ධයෙන් වැරදිකරු කරනු ලැබුවෙකුට යුද්ධ කාලයේදී මරණ දඬුවම නියම කිරීමට ඉඩ සලසන විශේෂ වගන්තියක් ගිවිසුම සපථ කිරීමේදී හෝ ඊට ප‍්‍රවේශ වීමේදී හෝ ඇතුලත් කර තිබේ නම් මිස අන් කිසි විටෙකත් මේ ගිවිසුමට විශේෂ වගන්තියක් එක් කිරීමට අවසර නැත.
2.සපථ කිරීමේ දී හෝ ප‍්‍රවේශවීමේ දී හෝ එබඳු විශේෂ වගන්තියක් එක් කරන්නාවු පාර්ශවකාර රාජ්‍යය ස්වකීය ජාතික නීති සංග‍්‍රහයේ අන්තර්ගත යුද්ධ කාලයේ දී ක‍්‍රියාත්මක කළ හැකි අදාළ විධිවිධාන කවරේදැයි එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම්වරයාට දැනුම් දිය යුතුය.
3.එබඳු විශේෂ වගන්තියක් එකතු කළ පාර්ශවකාර රාජ්‍යය ස්වකීය භුමි ප‍්‍රදේශයට සම්බන්ධ යුධ තත්ත්වයක ආරම්භය හෝ අවසානය ගැන එක්සත් ජාතින්ගේ මහ ලේකම්වරයා වෙත දැනුම් දිය යුතුය.

3 වන වගන්තිය
මේ ගිවිසුමේ පාර්ශවකාර රාජ්‍යයන් මේ ගිවිසුම ක‍්‍රියාත්මක කිරීම පිණිස තමන් කුමන පියවර ගෙන ඇත්තේදැයි, සම්මුතියේ 40 වැනි වගන්තියට අනුකූලව තමන් විසින් මානව අයිතිවාසිකම් කමිටුව වෙත ඉදිරිපත් කෙරෙන වාර්තාවල සඳහන් කළයුතු වන්නේය.

5 වන වගන්තිය
1966 දෙසැම්බර් 16 වැනිදා සම්මත කොටගත් සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබද අන්තර්ජාතික සම්මුතියේ ප‍්‍රථම වෛකල්පිත ගිවිසුමේ පාර්ශවකාර රාජ්‍යයන් සම්බන්ධයෙන් සලකන කල්හි, ස්වකීය අධිකරණ බලයට යටත් පුද්ගලයන් වෙතින් තොරතුරු ලබා ගැනිමටත් ඒවා සලකා බැලීමටත් මානව අයිතිවාසිකම් කමිටුවට ඇති අධිකාර බලය, අදාල රාජ්‍යය සපථ කිරීමේ දී හෝ ප‍්‍රවේශවීමේ දී හෝ ඊට පටහැනි ප‍්‍රකාශයක් කර නැත්නම්, මේ ගිවිසුමේ වගන්තිවලට අදාල වන අයුරින් පුළුල් කළයුතු වන්නේය.

6 වන වගන්තිය
1.මේ ගිවිසුමේ විධිවිධාන සම්මුතියේ අතිරේක විධිවිධාන ලෙස භාවිත කළ යුත්තේය.
2.මේ ගිවිසුමේ දෙවනි වගන්තිය යටතේ විශේෂ කොන්දේසියක් එක් කිරීමට ඇති ඉඩකඩට බාධා නොවන සේ, මේ ගිවිසුමේ පළමුවැනි පරිඡේදයේ පළමුවැනි වගන්තියෙන් සහතික කරඇති අයිතිය සම්මුතියේ හතරවැනි වගන්තිය යටතේ කුමන ආකාරයක හෝ කෙළෙසීමකට භාජන නොකළ යුත්තේය.

7 වන වගන්තිය
1.මේ ගිවිසුම සම්මුතියට අත්සන් තබා ඇති කවර හෝ රාජ්‍යයක් විසින් අත්සන් තබනු ලැබීමට විවෘතය.
2.මේ ගිවිසුම,සම්මුතිය සපථ කොට ඇති හෝ ඊට ප‍්‍රවිෂ්ට වී ඇති හෝ රාජ්‍යයක් විසින් සපථ කරනු ලැබීමට යටත්ය. සපථ කිරීමේ ලියකියවිලි එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා ලේකම්වරයා වෙත භාර දිය යුතුය.
3.සම්මුතිය සපථ කොට ඇති හෝ ඊට ප‍්‍රවිෂ්ට වී ඇති කවර හෝ රාජ්‍යයක් විසින් ප‍්‍රවිෂ්ට වනු ලැබීමට මේ ගිවිසුම විවෘතය.
4.ප‍්‍රවිශ්ට වීමේ ලියකියවිලි එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම්වරයා භාරයට පත් කිරීමෙන් ප‍්‍රවිෂ්ට වීම කළ හැකි වන්නේය.
5.තමන් භාරයට පත් කරන ලද සපථ කිරිමට හෝ ප‍්‍රවිෂ්ට විමට අදාළ සෑම ලේඛනයක් ගැනම එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම්වරයා මේ ගිවිසුම අත්සන් තබා ඇති හෝ සියලූ රාජ්‍යයන් වෙත දැනුම් දෙනු ඇත්තේය.

8 වන වගන්තිය
1.සපථ කිරිමේ හෝ ප‍්‍රවිෂ්ටවීමේ හෝ දසවැනි ලේඛනය එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම්වරයා වෙත භාරදුන් දිනයේ සිට තුන් මසක් ගියකල මේ ගිවිසුම ක‍්‍රියාත්මක භාවයට පැමිණෙන්නේය.2.සපථ කිරිමේ හෝ ප‍්‍රවිෂ්ටවීමේ දසවැනි ලේඛනය භාරදීමෙන් පසු මේ ගිවිසුම සපථ කරන්නාවු හෝ ඊට ප‍්‍රවිෂ්ට වන්නාවු හෝ සෑම රාජ්‍යයක් සම්බන්ධයෙන්ම මේ ගිවිසුම ක‍්‍රියාත්මක භාවයට පැමිණෙන්නේ එකී රාජ්‍යයේ සපථ කිරිමේ හෝ ප‍්‍රවිෂ්ඨවීමේ ලේඛනය භාරදුන් දිනයෙන් පසු තුන් මසක් ගතවු විටය.

9 වන වගන්තිය
මේ ගිවිසුමේ විධිවිධාන කිසිදු සීමාවකින් හෝ විශේෂයකින් හෝ තොරව සන්ධීය රාජ්‍යයන්ගේ සියලූ ප‍්‍රදේශ වලට වලංගු වන්නේය.

10 වන වගන්තියඑක්සත් ජාතීන්ගේ මහා ලේකම්වරයා, සම්මුතියේ පළමුවන පරිච්ෙඡ්දයේ 48 වැනි වගන්තියේ සඳහන් සියළු රාජ්‍යයන් වෙත පහත සඳහන් විස්තර දැනුම් දෙනු ඇත.
(අ) විශේෂ වගන්ති,නිවේදන සහ මේ ගිවිසුමේ දෙවැනි වගන්තිය යටතේ කරන දැනුම් දීම් පිළිබඳව,
(ආ)මේ ගිවිසුමේ හතරවැනි හෝ පස්වැනි වගන්ති යටතේ කෙරෙන ප‍්‍රකාශන පිළිබදව,
(ඇ)ගිවිසුමේ 7 වැනි වගන්තිය අදාළ අත්සන් සපථ කිරීම් සහ ප්‍රවිෂ්ඨවීම් පිළිබදව,
(ඈ)ගිවිසුමේ 8 වැනි වගන්තිය යටතේ මේ ගිවිසුම ක‍්‍රියාත්මකභාවයට පැමිණි දිනය පිළිබදව,

11 වන වගන්තිය
1.අරාබි,චීන,ඉංග‍්‍රිසි,ප‍්‍රංශ රුසියානු සහ ස්පාඤ්ඤ භාෂාවලින් සකසන ලද මේ ගිවිසුමේ එක සමාන යථාභූත පිටපත් එක්සත් ජාතීන්ගේ ලේඛනාගාරයේ තැන්පත් කර තබනු ලැබේ.
2.එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා ලේකම්වරයා සම්මුතියේ 48 වැනි වගන්තියේ සඳහන් සියළු රාජ්‍යයන් වෙත මේ ගිවිසුමේ ලද පිටපත් බෙදාහරිනු ඇත්තේය.

සිවිල් හා දේශාපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබද අන්තර්ජාතික සම්මුතිය හා සම්බන්ධ වෛකල්පිත ගිවිසුම
වත්මන් ගිවිසුමෙහි රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවෝ, සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම් සම්මුතියේ (මින්මතු සම්මුතිය යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන) පරමාර්ථයන් තවදුරටත් සාක්ෂාත් කරගැනීම සඳහාත් එහි විධිවිධාත කි‍්‍රයාත්මක කරනු සඳහාත් සම්මුතියේ IV වන කොටසේ දක්වා ඇති මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබද කමිටුව (මින්මතු කමිටුව යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන) මගින් වත්මන් සංවිධානයේ විධිවිධාන සලසා ඇති පරිදි, සම්මුතියේ දැක්වෙන අයිතිවාසිකම් වලින් කිසිවක් උල්ලඝනය කිරීම් වලට භාජනය වු පුද්ගලයන් යයි කියනු ලබන තැනැත්තන්ගෙන් ලැබෙන ලියකියවිලි භාරගැනීම හා සලකා බැලීම උචිත යයි සැලකිල්ලට ගෙන, මෙහි පහත සඳහන් පරිදි එකඟත්වය පළ කරති.

1 වන වගන්තිය
සම්මුතියේ දැක්වෙන අයිතිවාසිකම් කිසිවක් උල්ලංඝනය කිරීම් වලට භාඡනය වු පුද්ගලයින් යයි යම් රාජ්‍ය පාර්ශවයක් විසින් කියනු ලබන තැනැත්තන්ගෙන් ලැබෙන ලියකියවිලි තම බල සීමාවට යටත්ව භාර ගැන්මට හා සලකා බැලීමට කමිටු සතු අධිකාරි බලය, වත්මන් සංධානයට අයත් එකි රාජ්‍ය පාර්ශවකරු විසින් පිළිගනු ලැබේ. වත්මන් සංධානයට අයත් කොටස්කරුවකු නොවන සම්මුතියට අයත් රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකු සම්බන්ධයෙන් වු කිසිදු ලියවිල්ලක් කමිටුව විසින් භාර නොගත යුතුය.

2 වන වගන්තිය
සම්මුතියේ දැක්වෙන තම අයිතිවාසිකම් කිසිවක් උල්ලංඝනය කර ඇති බව කියාපාන, එසේම දේශිය ප‍්‍රතිකර්ම සියල්ලම යොදා අවසන් පුද්ගලයන් විසින්, 1 වැනි වගන්තියේ විධිවිධානයන්ට යටත්ව, කමිටුවේ සැලකිල්ල සඳහා ලිඛිත සංදේශයක් ඉදිරිපත් කළ හැකිය.

3 වන වගන්තිය
නිර්නාමිකව ඉදිරිපත් කෙරුනු අවස්ථාවකදී හෝ ලියවිලි ඉදිරිපත් කිරීමේ අයිතිවාසිකම් අනිසි ලෙස පාවිච්චි කරමින් හෝ සම්මුතියේ විධිවිධානයන්ට පටහැනිව හෝ යම් ලියවිල්ලක් ඉදිරිපත් කෙරුනු විට, වත්මන් සංධානය යටතේ, එය අනවශ්‍ය ලෙස කමිටුව විසින් සැලකිය යුතුය.

4 වන වගන්තිය
1.වත්මන් සංධානය යටතේ කමිටුව වෙත ඉදිරිපත් කරනු ලබන ලියකියවිලි වෙතොත් ඒවා කමිටුව විසින් 3 වන වගන්තියේ විධිවිධානයන්ට යටත්ව, සම්මුතියේ කිසියම් විධිවිධානයක් උල්ලංඝනය කරන්නේ යයි කියන වත්මන් සංධානයට අයත් රාජය පාර්ශවකරුගේ අවධානය වෙත යොමු කරනු ලැබිය යුතුය.

2 එසේ යොමු කරනු ලැබු රාජ්‍යය විසින් සමසක් ඇතුළත ලිඛිතව කරුණු පැහැදිළි කිරීමක් හෝ ප‍්‍රස්තුත කාරණය පැහැදිලි කර ප‍්‍රකාශයක් හෝ නැතහොත් එකී රා‍ජ්‍ය විසින් ගනු ලැබු ප‍්‍රතිකර්මයක් වෙතොත් එය හෝ කමිටුව වෙත ඉදිරිපත් කළ යුතුය.

5 වන වගන්තිය
1.අදාළ පුද්ගලයා සහ රාජ්‍ය පාර්ශවය විසින් කමිටුව වෙත ලැබෙන්නට සැලසු තොරතුරු සියල්ලක්ම සැලකිල්ලට ගෙන වත්මන් සංධානය යටතේ ලැබුණු ලියකියවිලි කමිටුව විසින් සලකා බැලිය යුතුය.

2.කමිටුව විසින් පහත දැක්වෙන කරුණු නිශ්චය කොට මිස පුද්ගලයෙකුගෙන් ලැබෙන කිසිදු ලියවිල්ලක් සැලකිල්ලට නොගත යුතුය.(අ) වෙනත් ජාත්‍යන්තර විමර්ශන හෝ නිරවුල් කිරිමේ කාර්ය පටිපාටියක් මගින් එම කාරණය පරීක්ෂාවට භාජන වෙමින් නොපවතින බව,(ආ)පුද්ගලයා විසින් ගතහැකි දේශිය ප‍්‍රතිකර්ම සියල්ලක්ම යොදා අවසන් බව. ප‍්‍රතිකර්ම යෙදීම අසාධාරණ අන්දමින් කල් ගෙන ඇති අවස්ථාවන්හිදී මෙම රීතිය අදාළ නොවේ.

3.වත්මන් ගිවිසුම යටතේ ලියකියවිලි පරීක්ෂා කිරීමේදී කමිටුව විසින් සංධාන රැස්වීම් පැවැත්විය යුතුය.

4. කමිටුව විසින් තම අදහස් අදාළ රාජ්‍ය පාර්ශවකරුට සහ පුද්ගලයාට දැනුම් දිය යුතුය.

6 වන වගන්තිය
වත්මන් ගිවිසුම යටතේ කමිටුවේ වැඩ කටයුතු පිළිබද සම්පිණ්ඩනයක් කමිටුව විසින් සම්මුතියේ 45 වැනි වගන්තියට අනුව වාර්ෂික වාර්තාවෙහි ඇතුළත් කළ යුතුය.

7වන වගන්තිය
යටත්විජිතයන්ට හා ජාතීන්ට නිදහස ප‍්‍රදානය කිරීම පිළිබඳ ප‍්‍රකාශනය සම්බන්ධයෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය විසින් 1960 දෙසැම්බර් 14වන දින සම්මත කරගනු ලැබූ අංක,1514(xv) දරන යෝජනාවේ අරමුණු ඉටුකර ගැනීමට යටත්ව, එක්සත් ජාතීන්ගේ ප‍්‍රඥප්තිය සහ එත්සත් ජාතීන්ගේ සහ එහි විශේෂිත ආයතන යටතේ ඇති වෙනත් අන්තර්ජාතික සම්මුති හා වෙනත් නීත්‍යානුකූල ලේඛන මගින් එකී ජාතීන්ට දී ඇති පෙත්සම් ඉදිරිපත් කිරීමේ අයිතිය වත්මන් ගිවිසුමේ විධිවිධාන මගින් කිසි ලෙසකිනුදු සීමා නොකළ යුතුය.

8 වන වගන්තිය
1.සම්මුතියට අත්සන් තැබු ඕනෑම රා‍ජ්‍යයක් විසින් අත්සන් තැබීම සඳහා වත්මන් ගිවිසුම විවෘතව ඇත.
2.සම්මුතියට ස්ථිර කළ හෝ ඊට ඇතුළත් ඕනෑම රා‍ජ්‍යයක් විසින් වත්මන් සංධානය ස්ථිර කිරීමට යටත්ව පවතී. ස්ථර කිරීම පිළිබඳ නීත්‍යානුකූල ලේඛන එක්සත් ජාතීන්ගේ මහාලේකම් වෙත ඉදිරිපත් කල යුතුය.
3 සම්මුතිය ස්ථිර කල හෝ ඊට ඇතුළත් කළයුතු වූ ඕනෑම රාජ්‍යකට වත්මන් සංධානයට ඇතුලත්වීමට හැකිවනු සඳහා විවෘතව තැබිය යුතුය.
4එක්සත ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් වෙත ඇතුලත්වීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනයක් ඉදිරිපත් කිරීමෙන් වත්මන් සංධානයට ඇතුලත්වීම කි‍්‍රයාත්මක කල යුතුය.5වත්මන් සංධානයට අත්සන් තැබූ හෝ ඊට ඇතුළත් වූ රාජ්‍යන් සියල්ලට එක්සත් ජාතින්ගේ මහ ලේකම් විසින් ස්ථිර කිරීමේ හෝ ඇතුලත්වීමේ එක එක් නීත්‍යානුකූල ලේඛන පිළිබඳ දැනුම්දිය යුතුය.

9 වන වගන්තිය
1. සම්මුතිම බලාත්මක කිරීමට යටත්ව, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් වෙත ස්ථිර කිරීම පිළිබඳ හෝ ඇතුළත්විම පිළිබඳ හෝ දසවන නීත්‍යානුකූල ලේඛනය තැන්පත් කල දින සිට තෙමසක කාලය ඇවෑමෙන් වත්මන් සංධානය බලාත්මක විය යුතුය.
2.ස්ථිර කිරීමේ හෝ ඇතුළත් වීමේ දසවැනි නීත්‍යානුකූල ලේඛනය ඉදිරිපත් කිරීමෙන් පසු වත්මන් සංධානය ස්ථිර කරන්නාවු හෝ ඊට ඇතුළත් වන්නාවු රාජ්‍යයන් සම්බන්ධයෙන් එකී එක් එක් රාජ්‍ය විසින් සිය ස්ථිර කිරීමේ හෝ ඇතුළත්වීමේ නීත්‍යානුකූල ලේඛනය ඉදිරිපත් කර තෙමසක කාලය ඇවෑමෙන් වත්මන් සංධානය බලාත්මක විය යුතුය.

10 වගන්තිය
වත්මන් සංධානයේ විධිවිධාන කිසිදු සීමා කිරීමක් හෝ ව්‍යතිරේකයක් හෝ නොමැතිව ඒකාබද්ධ රාජ්‍යයන්හි සියලූම ප‍්‍රදේශවලට බලපාන්නේය.

11 වගන්තිය
1.මෙම සංධානයට අයත් කවර රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවකු විසින් හෝ සංශෝධන යෝජනා කොට එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් වෙත ඉදිරිපත් කළ හැකිය. එවිට මහලේකම් එම යෝජනා සලකා බලා ඒ ගැන ඡන්ද විමසනු සඳහා රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන්ගේ සම්මේලනයක් පැවැත්වීම අවශ්‍ය ලෙස සලකන්නේ දැයි තමාට දන්වන ලෙස ඉල්ලූම් කොට ඒ සමඟ මේ සංධානයට අයත් රාජ්‍ය පාර්ශව කරුවන් වෙත එම යෝජිත සංශෝධන බෙදා හැරිය යුතුය. රාජ්‍ය පාර්ශව කරුවන්ගෙන් යටත් පිරිසෙන් තුනෙන් එකක් වන කොටසක් එබඳු සම්මේලනයක් පැවැත්වීම අවශ්‍ය ලෙස සලකන්නේ නම්, මහ ලේකම් විසින් එක්සත් ජාතීන්ගේ අනුග‍්‍රහය යටතේ සම්මේලනයක් කැඳවිය යුතුය. එම සම්මේලනයට පැමිණ ඡන්දය දෙන රාජ්‍ය පාර්ශවකරුවන් අතරින් වැඩි සංඛ්‍යාවක් විසින් පිළිගනු ලබන කවර හෝ සංශෝධනයක් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය වෙත අනුමැතිය ලබා ගැනීම සඳහා ඉදිරිපත් කළ යුතුය.

12 වන වගන්තිය
1.කිසියම් රා‍ජ්‍ය පාර්ශවකරුවකු විසින් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම්වරයා වෙත කරනු ලබන ලිඛිත දැනුම් දීමකින් ඕනෑම අවස්ථාවක වත්මන් ගිවිසුම හෙලා දැකිය හැකිය.එසේ කරනු ලබන දැනුම් දීම මහලේකම්වරයා හට ලැබුණු දින සිට තෙමසක ඇවෑමෙන් එහි හෙලා දැකීම් ක‍්‍රියාත්මක විය යුතුය.

2.හෙලා දැකීම ක‍්‍රියාත්මක වන දිනයට පෙර 2 වන වගන්තිය යටතේ ඉදිරිපත් කළ ලියවිලි කිසිවක් සම්බන්ධයෙන් එම ගිවිසුමෙහි විධිවිධාන නොකඩවා පවත්වාගෙන යාමට බාධාවක් නොවන අයුරින් හෙලා දැකීම කළ යුතුය.

13 වන වගන්තිය
වත්මන් සංධානයේ 8 වැනි වගන්තියේ 5 වන ඡේදය යටතේ කර ඇති දැනුම්දීම් ද නොතකා එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් විසින් සම්මුතියේ 48 වන වගන්තියේ 1 වන ඡේදයේ සඳහන් සියලූම රාජ්‍යයන්ට පහත සඳහන් විස්තර දැනුම් දිය යුතු වන්නේය.
(අ) 8 වන වගන්තිය යටතේ වන අත්සන් කිරීම් ස්ථිර කිරීම් හා ඇතුළත් කිරිම්
(ආ) 9 වන වගන්තිය යටතේ වත්මන් සංධාන බලාත්මක වන දිනය සහ 11 වන වගන්තිය යටතේ කිසියම් සංශෝධනයක් බලාත්මක වන දිනය,
(ඇ) 12 වන වගන්තිය යටතේ වන හෙලා දැකීම්

14 වන වගන්තිය
1.චීන, ඉංග‍්‍රිසි, ප‍්‍රංශ, රුසියන් හා ස්පාඤ්ඤ භාෂා වලින් යුත් එකසේ නිවැරදි මෙම සංධානයේ පිටපත් එක්සත් ජාතීන්ගේ ලේඛනාගාරයේ තැන්පත් කළ යුතුය.

2.එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම් විසින් සම්මුතියේ 48 වන වගන්තියේ සඳහන් සියලූම රාජ්‍යන්ට වත්මන් සංධානයේ සහතික පිටපත් යැවිය යුතුය.